اختلال شخصیت چیست؟
اختلال شخصیت نوعی اختلال روانی است که الگوی فکر، عملکرد و رفتار فرد در آن ناسالم میشود. فرد مبتلا به اختلال شخصیت برای درک و همذات پنداری با موقعیت و اشخاص به مشکل برمیخورد. این امر منجر به محدودیت و مشکلات جدی در روابط، فعالیت های اجتماعی، کار و مدرسه میشود.
امروز در این مقاله از ماورای سلامت نکات خیلی مفید و عملی و کاربردی را برای شما در نظر گرفته ایم.
گاهی ممکن است متوجه نشوید که دچار اختلال شخصیت هستید چون نحوه ی تفکر و رفتار برای خودتان طبیعی به نظر میرسد و به خاطر چالش های پیش رو دیگران را سرزنش میکنید.
معمولا اختلال شخصیت در سال های نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع میشود. اختلال شخصیت انواع مختلفی دارد. با رسیدن سن فرد به میانسالی از شدت برخی از انواع اختلالات کاسته میشود.
علت اختلال شخصیت چیست؟
اگرچه علت دقیق بروز اختلال شخصیت مشخص نیست، بنظر میرسد چند عامل خاص خطر بروز یا تحریک اختلال شخصیت را بالا میبرد. از جمله:
- سابقه ی اختلال شخصیت یا سایر بیماری های روانی در خانواده.
- زندگی خانوادگی خشونت آمیز، بی ثبات یا پریشان در کودکی.
- تشخیص اختلال سلوک در کودکان.
- تغییر شیمی و ساختار مغز.
انواع اختلال شخصیت
انواع اختلالات شخصیت براساس علائم و ویژگی های مشابه به سه گروه دسته بندی می شود. بسیاری از افراد مبتلا به یک اختلال شخصیت علائم و نشانه های دست کم یک اختلال شخصیت دیگر را نیز از خود نشان می دهند. حتما نباید تمام علائم و نشانه های یک اختلال در فرد دیده شود تا این اختلال را در او تشخیص دهیم.
گروه اول
ویژگی این دسته رفتار یا تفکر عجیب و غیر عادی است. اختلال شخصیت پارانوید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپی جزو این دسته هستند.
اختلال شخصیت پارانوید
- بی اعتمادی و شک دائم به دیگران و مقاصد آنها.
- باور غیر منطقی به اینکه دیگران سعی دارند او را فریب دهند یا به او آسیب برسانند.
- موقعیت های بی خطر را توهین یا حمله ی شخصی تلقی میکنند.
- میل به کینه ورزی.
اختلال شخصیت اسکیزوئید
- بی میلی به روابط اجتماعی و فردی، ترجیح میدهد تنها باشد.
- محدوده ی بروز احساسات این فرد کم است.
- نمی تواند از اکثر فعالیت ها لذت ببرد.
- متوجه سرنخ های عادی اجتماعی نمیشود.
- ظاهر سرد یا بی تفاوت نسبت به دیگران.
- کم میلی یا بی میلی به برقراری رابطه ی جنسی.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
- لباس، افکار، باور، گفتار یا رفتار عجیب و غریب.
- تجربه ی ادراک عجیب، مثل شنیدن صدایی که نامتان را صدا میزند.
- خنثی بودن از نظر عاطفی یا واکنش نامناسب عاطفی.
- اضطراب اجتماعی و نداشتن رابطه ی صمیمانه یا راحت نبودن با برقراری روابط دوستانه.
- واکنش بی تفاوت، نا مناسب یا مشکوک به دیگران.
گروه دوم
ویژگی این دسته رفتار یا تفکر نمایشی، بیش از اندازه عاطفی یا غیر قابل پیشبینی است. اختلال شخصیت ضد اجتماعی، مرزی، نمایشی و خودشیفته جزو این دسته است.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
- اهمیت ندادن به نیاز ها و احساسات دیگران.
- مرتب دروغ میگوید، دزدی میکند، از نام مستعار استفاده میکند و دیگران را سر کار میگذارد.
- مدام با قانون به مشکل برمیخورد.
- تخطی از حقوق دیگران.
- رفتار پرخاشگرانه و اغلب خشونت آمیز.
- اهمیت ندادن به امنیت خود یا دیگران.
- رفتار بدون فکر
- بی مسوولیتی.
- عدم پشیمانی از رفتار.
اختلال شخصیت مرزی
- رفتار پرخطر و بدون فکر.
- تصویری که از خود دارد متزلزل و بی ثبات است.
- روابط دشوار و بی ثبات.
- رفتار خودکشی یا تهدید به خودآزاری.
- ترس شدید از تنهایی یا ترک شدن.
- احساس پوچی مداوم.
- بروز خشم به صورت شدید و متناوب.
اختلال شخصیت نمایشی
- مدام به دنبال جلب توجه است.
- نظرات قدرتمند دارد اما جزئیات یا حقایق زیادی پشت حرف هایش نیست.
- به راحتی تحت تاثیر دیگران قرار میگیرد.
- احساساتش سطحی است و مدام تغییر میکند.
- نگرانی بیش از حد نسبت به ظاهر.
- فکر میکند رابطه اش با دیگران بسیار صمیمانه است درصورتی که اینطور نیست.
اختلال شخصیت خودشیفته
- باور به خاص و مهم تر بودن از دیگران.
- فانتزی قدرت، موفقیت و جذابیت.
- در توجه به نیاز و احساسات دیگران ناتوان است.
- در استعداد و دستاورد های خود اغراق میکند.
- مدام انتظار تحسین و تمجید دارد.
- تکبر.
- به دیگران حسادت میکند یا فکر میکند دیگران به او حسادت میکنند.
گروه سوم
رفتار یا تفکر مضطربانه و دلهره آور از ویژگی های دسته ی سوم است. اختلال شخصیت اجتنابی، وابسته و وسواسی جزو این دسته قرار میگیرند.
اختلال شخصیت اجتنابی
- بسیار به انتقاد یا طرد شدن حساس است.
- احساس ناکافی بودن، جذاب یا مهم نبودن میکند.
- از فعالیتهای عملی که به برقراری رابطه با دیگران نیاز دارد می پرهیزد.
- منزوی است و از موقعیت های اجتماعی واهمه دارد، از انجام فعالیت های جدید یا دیدار با غریبه ها میگریزد.
- در شرایط اجتماعی و روابط شخصی به شدت خجالتی.
- ترس از مورد تایید واقع نشدن، شرمندگی یا مسخره شدن.
اختلال شخصیت وابسته
- وابستگی شدید به دیگران و احساس نیاز به اینکه مورد مراقبت قرار گیرد.
- نسبت به دیگران رفتار مطیع یا وابسته دارد.
- از اینکه مواظب خودش باشد یا درصورت تنهایی از خود دفاع کند می ترسد.
- کمبود اعتماد به نفس، برای گرفتن کوچکترین تصمیمات به راهنمایی و تایید دیگران نیاز دارد.
- به سختی میتواند با دیگران مخالفت کند، از مورد تایید واقع نشدن میترسد.
- نیاز مبرم به شروع رابطه ی جدید با پایان یک رابطه ی صمیمی.
اختلال شخصیت وسواسی
- دل مشغولی شدید به جزئیات، نظم و ترتیب.
- کمالگرایی شدید، به طوری که وقتی امر مطلوب به ثمر نرسد پریشان و بیقرار میشود مثلا حس میکند نمیتواند پروژه را تمام کند چون به استاندارد های مطلوب نخواهد رسید.
- میل به کنترل اشخاص، امور و شرایط و ناتوانی در سپردن امور به دیگران.
- نادیده گرفتن دوستان و فعالیت های لذت بخش چون تعهد زیادی به کار یا پروژه دارد.
- نمی تواند اشیای شکسته و خراب را دور بندازد.
- سرسخت و کله شق.
- دربرابر اخلاق یا ارزش ها منعطف نیست.
- کنترل شدید نسبت به بودجه و خرج پول.
تشخیص اختلال شخصیت
معاینه ی فیزیکی
ممکن است پزشک معاینه ی فیزیکی انجام دهد و سوالات اساسی درمورد سلامتیتان بپرسد. گاهی علائم مربوط به بیماری فیزیکی زمینه ای است. معاینه شامل آزمایش و آزمایش اعتیاد میشود.
معاینه ی روانشناختی
این مورد شامل گفتگو درمورد افکار، احساس و رفتار شما است و برای کمک به تشخیص از پرسشنامه استفاده میشود. با اجازه ی شما، دریافت اطلاعات درمورد اعضای خانواده و دیگران میتواند مفید باشد.
معیار های تشخیص در DSM-5
پزشک علائم شما را با معیار راهنمای شناختی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده مقایسه میکند.
درمان اختلال شخصیت
انتخاب بهترین روش درمان به نوع اختلال، شدت و وضعیت زندگی فرد بستگی دارد. اغلب، باید رویکرد گروهی را دنبال کرد تا از برآورده شدن تمام نیاز های روانپزشکی، پزشکی و اجتماعی فرد اطمینان حاصل شود. از آنجایی که اختلال شخصیت بلندمدت است، درمان تا چند ماه یا چند سال طول میکشد.
تیم درمان شامل پزشک عمومی و افراد زیر میشود:
- روانپزشک
- روانشناس یا مشاور
- پرستار روانپزشک
- داروساز
- مددکار اجتماعی
روان‌درمانی، که صحبت درمانی هم نامیده میشود، اصلی ترین روش برای درمان اختلال شخصیت است.
روان درمانی
شما میتوانید هنگام روان‌درمانی با متخصص از وضعیت خود مطلع شوید و از احساس، روحیه، افکار و رفتار خود صحبت کنید. یاد میگیرید با استرس کنار بیایید و اختلال خود را کنترل کنید. میتوان روان‌درمانی را به صورت جلسات فردی، گروهی یا همراه با اعضای خانواده و دوستان برگزار کرد. روان‌درمانی انواع مختلفی دارد که متخصص بهترین روش را برای شما انتخاب میکند. همینطور میتوانید تقویت مهارت های اجتماعی را تمرین کنید. هنگام انجام این تمرین میتوانید از بصیرت و دانش به دست آمده برای یادگیری روش های سالم کنترل علائم و کاهش رفتار هایی که در رابطه و عملکردتان اختلال ایجاد میکند استفاده کنید. اعضای خانواده به کمک خانواده درمانی میتوانند آموزش لازم برای حمایت از عضوی از خانواده که دچار اختلال شخصیت است دریافت کنند.
دارو
موسسه ی غذا و دارو (FDA) هیچ دارویی را برای درمان اختلال شخصیت تایید نکرده است. با این حال، چند نوع از دارو های روانپزشکی به کنترل علائم انواع اختلالات شخصیت کمک میکند.
