سیفلیس یک بیماری آمیزشی و از انوع بیماری های مقاربتی است که توسط باکتری ترپونما پالیدوم ایجاد میشود. این باکتری از طریق تماس مستقیم با زخمهای عفونی در طی روابط جنسی محافظتنشده منتقل میگردد. علائم اولیه سیفلیس شامل زخمهای بدون درد در ناحیه تناسلی، مقعد یا دهان است که ممکن است بهراحتی نادیده گرفته شوند. در صورت عدم درمان، سیفلیس میتواند به مراحل پیشرفتهتری برسد و به اندامهای حیاتی مانند قلب و مغز آسیب برساند. تشخیص زودهنگام و درمان با آنتیبیوتیکها، بهویژه پنیسیلین، برای جلوگیری از عوارض جدی این بیماری ضروری است.
علائم تیفلیس در زنان و مردان
علائم بیماری تفلیس در مردان
علائم سیفلیس در مردان مانند انواع بیماری های مقاربتی در مردان بسته به مرحله بیماری متفاوت است. در مرحله اولیه، زخمهای بدون درد به نام شانکر در ناحیه تناسلی، مقعد یا دهان ظاهر میشوند. در مرحله ثانویه، بثورات پوستی خشن و بدون خارش، بهویژه در کف دستها و پاها، همراه با علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب، خستگی، گلودرد و دردهای عضلانی بروز میکنند. در صورت عدم درمان، سیفلیس میتواند به مراحل نهفته و سوم پیشرفت کند که با عوارض جدیتری مانند آسیب به اندامهای داخلی همراه است.
علائم بیماری تفلیس در زنان
علائم سیفلیس در زنان نیز مانند مردان بسته به مرحله بیماری متفاوت است. در مرحله اولیه، زخمهای بدون درد (شانکر) در نواحی تناسلی، دهان یا مقعد ظاهر میشوند که ممکن است بهراحتی نادیده گرفته شوند.
برای شناخت کامل انواع بیماری های مقاربتی در زنان بر روی لینک آبی رنگ کلیک کنید.
در مرحله ثانویه، بثورات پوستی بدون خارش، بهویژه در کف دستها و پاها، همراه با علائمی مانند تب، خستگی، گلودرد و دردهای عضلانی بروز میکنند. همچنین، ریزش مو (آلوپسی سیفیلیسی) و کاهش وزن نیز ممکن است مشاهده شود. در صورت عدم درمان، سیفلیس در زنان نیز مانند مردان عمل میکند و میتواند عوارض خطرناکی را به دنبال داشته باشد.
مراحل پیشروی عفونت سیفلیس
مرحله اول بیماری سیفلیس
مرحله اول سیفلیس، که به عنوان سیفلیس اولیه شناخته میشود، با ظهور زخمهای بدون درد به نام شانکر مشخص میگردد. این زخمها در محل ورود باکتری، معمولاً در نواحی تناسلی، دهان یا مقعد، ظاهر میشوند و ممکن است بهراحتی نادیده گرفته شوند. شانکرها بهطور معمول بین ۳ تا ۶ هفته پس از عفونت پدیدار شده و حتی بدون درمان نیز طی ۳ تا ۶ هفته بهبود مییابند؛ با این حال، عدم درمان در این مرحله میتواند منجر به پیشرفت بیماری به مراحل بعدی و بروز عوارض جدیتر شود.
مرحله دوم یا مرحله ثانویه سیفلیس
مرحله دوم سیفلیس، معروف به سیفلیس ثانویه، معمولاً چهار تا ده هفته پس از عفونت اولیه بروز میکند و با ظهور بثورات پوستی بدون خارش، بهویژه در کف دستها و پاها، مشخص میشود. این بثورات ممکن است به سایر نقاط بدن نیز گسترش یابند و گاهی با علائمی مانند تب، خستگی، گلودرد، سردرد، تورم غدد لنفاوی، کاهش وزن، ریزش مو و درد مفاصل همراه هستند. علائم این مرحله حتی بدون درمان ممکن است برطرف شوند، اما عدم درمان میتواند منجر به پیشرفت بیماری به مراحل نهفته و سوم گردد که با عوارض جدیتری همراه است.
مرحله نهفته سیفلیس
مرحله نهفته سیفلیس، که به عنوان سیفلیس نهفته یا پنهان شناخته میشود، پس از مراحل اولیه و ثانویه رخ میدهد و با ناپدید شدن علائم ظاهری بیماری همراه است. در این مرحله، باکتریها همچنان در بدن حضور دارند، اما هیچ نشانه بالینی قابل مشاهدهای وجود ندارد. سیفلیس نهفته میتواند به مدت سالها ادامه یابد و در صورت عدم درمان، ممکن است به سیفلیس سوم (مرحله سوم) پیشرفت کند که با عوارض جدیتری مانند آسیب به قلب، مغز و سایر اندامهای حیاتی همراه است.
مرحله سوم سیفلیس
مرحله سوم سیفلیس، که به عنوان سیفلیس ثالثیه شناخته میشود، میتواند سالها یا حتی دههها پس از عفونت اولیه در صورت عدم درمان ظاهر شود. این مرحله با عوارض جدی و بالقوه تهدیدکننده زندگی همراه است که میتواند سیستمهای مختلف بدن را تحت تأثیر قرار دهد. عوارض احتمالی شامل آسیب به قلب و عروق، مشکلات عصبی مانند دردهای ناگهانی، از دست دادن حس، مشکلات بینایی یا حتی کوری، مننژیت (التهاب مغز)، سکته مغزی، و آسیب به سایر اندامهای حیاتی است. این عوارض میتوانند منجر به ناتوانیهای جدی و حتی مرگ شوند.
روش تشخیص بیماری سیفلیس
تشخیص سیفلیس با استفاده از روشهای مختلفی انجام میشود که شامل آزمایشهای خون و بررسیهای میکروسکوپی است. آزمایشهای سرولوژیک مانند RPR (Rapid Plasma Reagin) و VDRL (Venereal Disease Research Laboratory) برای شناسایی آنتیبادیهای ضد سیفلیس در خون به کار میروند.
در صورت مثبت بودن این آزمایشها، تستهای تأییدی مانند FTA-ABS (Fluorescent Treponemal Antibody Absorption) برای تأیید تشخیص استفاده میشوند. همچنین، در مواردی که علائم عصبی وجود دارد، بررسی مایع مغزی-نخاعی از طریق پونکسیون کمری برای تشخیص سیفلیس عصبی ضروری است. در مراحل اولیه و ثانویه بیماری، نمونهبرداری مستقیم از زخمها و مشاهده باکتری ترپونما پالیدوم زیر میکروسکوپ نیز میتواند به تشخیص کمک کند.
راههای پیشگیری از ابتلا به بیماری تیفلیس
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری سیفلیس، رعایت نکات زیر توصیه میشود:
- استفاده از کاندوم در هر نوع تماس جنسی: استفاده صحیح از کاندوم در حین رابطه جنسی میتواند خطر انتقال سیفلیس را بهطور قابلتوجهی کاهش دهد.
- انجام غربالگری منظم برای بیماریهای مقاربتی: بررسی منظم برای بیماریهای مقاربتی و اطلاعرسانی نتایج به شرکای جنسی میتواند در پیشگیری از انتقال سیفلیس مؤثر باشد.
- پرهیز از استفاده مشترک سوزنها و سرنگها: استفاده مشترک از سوزنها و سرنگها میتواند منجر به انتقال سیفلیس شود؛ بنابراین، از به اشتراکگذاری آنها خودداری کنید.
- انجام تست سیفلیس در دوران بارداری: مادران باردار باید در دوران بارداری تست سیفلیس انجام دهند تا از انتقال بیماری به نوزاد جلوگیری شود.
رعایت این نکات میتواند بهطور مؤثری در پیشگیری از ابتلا به سیفلیس کمک کند.
آزمایش سیفلیس چگونه است؟
تشخیص سیفلیس از طریق آزمایشهای مختلفی انجام میشود که به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: آزمایشهای غیرترپونمال و ترپونمال.
آزمایشهای غیرترپونمال:
این آزمایشها به شناسایی آنتیبادیهای غیر اختصاصی در خون میپردازند و شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش RPR (Rapid Plasma Reagin): این آزمایش برای تشخیص آنتیبادیهای ضد سیفلیس در خون استفاده میشود. نمونه خون بررسی میشود تا مشخص شود آیا آنتیبادیهای ضد سیفلیس در خون وجود دارند یا خیر. این آزمایش معمولاً حساسیت بالا و نتایج سریعی دارد و در مراحل اولیه بیماری میتواند مفید باشد.
- آزمایش VDRL (Venereal Disease Research Laboratory): این آزمایش نیز مانند RPR برای تشخیص آنتیبادیهای ضد سیفلیس استفاده میشود. نمونه خون بررسی میشود تا مشخص شود آیا آنتیبادیهای ضد سیفلیس در خون وجود دارند یا خیر. VDRL معمولاً به عنوان آزمایش اولیه در تشخیص سیفلیس استفاده میشود.
آزمایشهای ترپونمال:
این آزمایشها به شناسایی آنتیبادیهای اختصاصی علیه باکتری ترپونما پالیدوم میپردازند و شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش FTA-ABS (Fluorescent Treponemal Antibody Absorption): این آزمایش برای تأیید نتایج مثبت آزمایشهای غیرترپونمال مانند RPR و VDRL استفاده میشود. در این آزمایش، نمونه خون بررسی میشود تا آیا آنتیبادیهای خاصی که برای سیفلیس نشاندهنده هستند، در خون وجود دارند یا خیر.
- آزمایش PCR (Polymerase Chain Reaction): این آزمایش برای تشخیص مستقیم باکتری ترپونما پالیدوم استفاده میشود. در این آزمایش، نمونهای از زخم، خون، ادرار یا مایعات دیگر بدن بررسی میشود تا بتوان باکتری سیفلیس را تشخیص داد.
مهم است بدانید که هر آزمایش به تنهایی قادر به تشخیص کامل سیفلیس نیست و نتایج معتبر نیازمند ارزیابی توسط پزشک و ترکیب آزمایشات مختلف است. بنابراین، در صورتی که شما علائم مشکوکی دارید یا در تماس با فرد مبتلا به سیفلیس بودهاید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.
درمان سیفلیس
درمان سیفلیس بهطور مؤثر با استفاده از آنتیبیوتیکها انجام میشود. انتخاب روش درمانی بستگی به مرحله بیماری و وضعیت بیمار دارد. در ادامه، روشهای درمانی متداول سیفلیس بهصورت فهرستوار ارائه شده است:
درمان سیفلیس اولیه و ثانویه
تزریق پنیسیلین: درمان انتخابی برای این مراحل است. در صورت حساسیت به پنیسیلین، آنتیبیوتیکهای جایگزین مانند داکسیسایکلین، آزیترومایسین یا سفتریاکسون تجویز میشوند.
درمان سیفلیس نهفته
تزریق پنیسیلین: در صورت عدم وجود علائم، یک دوز تزریق پنیسیلین کافی است. در صورت حساسیت به پنیسیلین، دوره ۱۰ تا ۱۴ روزه درمان با آنتیبیوتیکهای جایگزین توصیه میشود.
درمان سیفلیس مرحله سوم (سیفلیس عصبی متاخر)
تزریق پنیسیلین: درمان انتخابی است. در صورت حساسیت به پنیسیلین، داکسیسایکلین به مدت ۲۸ روز تجویز میشود.
توجه به این نکته ضروری است که درمان باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود و بیمار باید دوره درمان را کامل کند تا از عوارض جدی جلوگیری شود.
