هپاتیت D چیست؟ علائم، راه‌های تشخیص و درمان

هپاتیت D، یا هپاتیت دلتا، یک عفونت ویروسی نادر و شدید کبدی است که تنها در افرادی رخ می‌دهد که به ویروس هپاتیت B مبتلا هستند. این ویروس برای تکثیر و ایجاد عفونت به حضور ویروس هپاتیت B نیاز دارد و بدون آن قادر به فعالیت نیست. هپاتیت D می‌تواند به‌طور همزمان با هپاتیت B وارد بدن شود یا در مراحل بعدی به فرد مبتلا به هپاتیت B اضافه گردد.

این بیماری از طریق تماس با خون یا مایعات بدن فرد آلوده منتقل می‌شود و می‌تواند منجر به التهاب شدید کبد، سیروز و حتی سرطان کبد شود. با توجه به وابستگی هپاتیت D به هپاتیت B، واکسیناسیون علیه هپاتیت B می‌تواند از ابتلا به هپاتیت D نیز پیشگیری کند.

علائم هپاتیت D

• خستگی مفرط: احساس ضعف و خستگی شدید
• کاهش اشتها: بی‌میلی به غذا و از دست دادن اشتها
• درد در قسمت بالای سمت راست شکم
• تهوع و استفراغ: احساس بیماری و تمایل به استفراغ
• ادرار تیره: تغییر رنگ ادرار به تیره
• تغییر رنگ مدفوع به روشن
• زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها
• تب
• از دست دادن وزن بدون تغییر در رژیم غذایی یا فعالیت بدنی
• ضعف عمومی: احساس ناتوانی و ضعف در بدن

این علائم معمولاً به‌طور ناگهانی و یا به تدریج ظاهر شوند.

علت ابتلا به هپاتیت D

هپاتیت D، یا هپاتیت دلتا، یک عفونت ویروسی کبدی است که توسط ویروس هپاتیت D (HDV) ایجاد می‌شود. این ویروس تنها در حضور ویروس هپاتیت B (HBV) قادر به تکثیر و ایجاد عفونت است؛ بنابراین، ابتلا به هپاتیت D بدون وجود هپاتیت B امکان‌پذیر نیست. انتقال HDV از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن فرد آلوده، مانند خون، منی، ترشحات واژینال و ادرار صورت می‌گیرد.

راه‌های شایع انتقال شامل استفاده مشترک از سوزن‌های آلوده در مصرف مواد مخدر تزریقی، دریافت خون یا فرآورده‌های خونی آلوده، تماس جنسی محافظت‌نشده با فرد مبتلا و انتقال از مادر آلوده به نوزاد در زمان تولد است. افرادی که به هپاتیت B مبتلا هستند، در صورت مواجهه با HDV، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به هپاتیت D قرار دارند. پیشگیری از هپاتیت B، از جمله واکسیناسیون، می‌تواند به‌طور مؤثری از ابتلا به هپاتیت D نیز جلوگیری کند.

راه‌های تشخیص هپاتیت D

تشخیص هپاتیت D، یا هپاتیت دلتا، به دلیل وابستگی آن به ویروس هپاتیت B (HBV)، نیازمند ارزیابی‌های دقیق آزمایشگاهی است. پزشکان برای تشخیص این بیماری از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:

1. آزمایش‌های سرولوژیک:

• آزمایش آنتی‌بادی‌های ضد HDV (Anti-HDV): این آزمایش حضور آنتی‌بادی‌های IgG و IgM را که نشان‌دهنده مواجهه با ویروس هپاتیت D هستند، در خون تشخیص می‌دهد. این آنتی‌بادی‌ها معمولاً حدود 4 هفته پس از تماس با ویروس در خون قابل شناسایی هستند.
• آزمایش RNA ویروس HDV (HDV RNA): این تست با استفاده از تکنیک‌های مولکولی مانند PCR، حضور ماده ژنتیکی ویروس را در خون شناسایی می‌کند و برای تأیید عفونت فعال و نظارت بر پاسخ به درمان استفاده می‌شود.

2. ارزیابی عملکرد کبد:

آزمایش‌های عملکرد کبد (Liver Function Tests – LFTs): این آزمایش‌ها سطح آنزیم‌های کبدی، پروتئین‌ها و بیلی‌روبین را در خون اندازه‌گیری می‌کنند تا میزان آسیب یا التهاب کبد را ارزیابی کنند.

3. روش‌های تصویربرداری و بیوپسی:

• الاستوگرافی (Elastography): این روش غیرتهاجمی با استفاده از امواج صوتی، سفتی و فیبروز کبد را اندازه‌گیری می‌کند.
• بیوپسی کبد: در این روش نمونه کوچکی از بافت کبد با سوزن برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا میزان آسیب و التهاب کبد تعیین شود.

تشخیص به‌موقع و دقیق هپاتیت D برای مدیریت و درمان مؤثر این بیماری ضروری است.

پیشگیری از هپاتیت دی

مؤثرترین راه‌های پیشگیری موارد زیر می‌باشند:

حتما بخوانید: انواع هپاتیت کدامند؟

1. واکسیناسیون هپاتیت B

دریافت واکسن هپاتیت B اصلی‌ترین روش پیشگیری از ابتلا به هپاتیت D است. این واکسن معمولاً در سه دوز طی شش ماه تزریق می‌شود و ایمنی قابل‌توجهی در برابر ویروس هپاتیت B ایجاد می‌کند. با جلوگیری از عفونت HBV، خطر ابتلا به هپاتیت D نیز از بین می‌رود.

2. اجتناب از تماس با خون و مایعات بدن آلوده

از به‌اشتراک‌گذاری سوزن، سرنگ، تیغ، مسواک و سایر وسایل شخصی که ممکن است با خون یا مایعات بدن در تماس باشند، خودداری کنید. این اقدام به‌ویژه برای افرادی که در معرض خطر بالاتری قرار دارند، مانند کارکنان بهداشتی و درمانی، اهمیت دارد.

3. روابط جنسی محافظت‌شده

استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی می‌تواند خطر انتقال ویروس هپاتیت B و در نتیجه هپاتیت D را کاهش دهد. اطمینان از سلامت شریک جنسی و انجام آزمایش‌های مربوطه نیز توصیه می‌شود.

4. رعایت بهداشت در محیط‌های پزشکی و آرایشی

اطمینان حاصل کنید که در مراکز درمانی، دندان‌پزشکی، آرایشگاه‌ها و مراکز تتو از وسایل استریل و یک‌بارمصرف استفاده می‌شود. این کار از انتقال احتمالی ویروس‌های خونی جلوگیری می‌کند.

با انجام این اقدامات پیشگیرانه، می‌توان به‌طور مؤثری از ابتلا به هپاتیت B و در نتیجه هپاتیت D جلوگیری کرد.

عوارض هپاتیت D

• سیروز کبدی: عفونت مزمن با ویروس هپاتیت D می‌تواند منجر به فیبروز و در نهایت سیروز کبدی شود؛ وضعیتی که در آن بافت سالم کبد با بافت زخمی جایگزین می‌شود و عملکرد کبد به‌شدت کاهش می‌یابد.
• نارسایی کبد: پیشرفت سیروز کبدی ممکن است به نارسایی کبد منجر شود، جایی که کبد قادر به انجام وظایف حیاتی خود نیست و ممکن است نیاز به پیوند کبد باشد.
• سرطان کبد (کارسینوم هپاتوسلولار): افراد مبتلا به هپاتیت D مزمن در معرض خطر بالاتری برای توسعه سرطان اولیه کبد قرار دارند.

تشخیص و درمان به‌موقع هپاتیت D برای پیشگیری از این عوارض ضروری است. در صورت مشاهده علائم مشکوک، مشاوره با پزشک متخصص توصیه می‌شود.

درمان هپاتیت D

هپاتیت D، یا هپاتیت دلتا، یک عفونت ویروسی کبدی است که تنها در حضور ویروس هپاتیت B (HBV) می‌تواند فرد را مبتلا کند. در حال حاضر، درمان قطعی برای هپاتیت D وجود ندارد. با این حال، برخی روش‌های درمانی می‌توانند به کنترل و کاهش پیشرفت بیماری کمک کنند.

درمان دارویی

اینترفرون آلفا پگیله (peg-IFNa): این دارو ممکن است در برخی بیماران برای کاهش تکثیر ویروس هپاتیت D تجویز شود. با این حال، اثربخشی آن محدود است و ممکن است همه بیماران به این درمان پاسخ ندهند. همچنین، اینترفرون آلفا پگیله می‌تواند عوارض جانبی مانند کاهش انرژی، کاهش وزن، علائم شبه آنفولانزا و مشکلات روانی مانند افسردگی ایجاد کند؛ بنابراین، مصرف آن باید تحت نظارت دقیق پزشک متخصص باشد.

پیوند کبد

در موارد پیشرفته که کبد به‌شدت آسیب دیده و عملکرد آن مختل شده است، پیوند کبد ممکن است به‌عنوان یک گزینه درمانی مطرح شود. این تصمیم پس از ارزیابی دقیق وضعیت بیمار و در نظر گرفتن معیارهای خاص توسط تیم پزشکی اتخاذ می‌شود. بیمارانی که کاندید پیوند کبد هستند، ممکن است قبل از عمل، داروهای ضدویروسی مانند انتکاویر دریافت کنند تا بار ویروسی را کاهش دهند و از عود بیماری پس از پیوند جلوگیری شود.

با توجه به نبود درمان قطعی، پیشگیری از ابتلا به هپاتیت D از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. واکسیناسیون علیه هپاتیت B می‌تواند از ابتلا به هپاتیت D جلوگیری کند، زیرا ویروس هپاتیت D بدون حضور ویروس هپاتیت B قادر به تکثیر نیست.