ماه رمضان سبب آرامش و ایجاد فضای روحانی و معنوی برای افراد می‌شود. با این حال گرسنه ماندن برای مدت زمان طولانی در ماه رمضان عوارضی را به همراه دارد. سردرد بعد از افطار یکی از عوارض روزه داری است. برای بعضی از افراد سردرد در ماه رمضان طاقت‌فرساست و حتی ممکن است باعث شود نتوانند روزه داری را ادامه بدهند. سردرد در ماه رمضان معمولاً به دلیل کمبود آب بدن، حذف کافئین و پایین آمدن قند خون است. در ادامه علت سردرد در روزه داری را بررسی می‌کنیم و برای مقابله با آن راه‌حل‌هایی را ارائه می‌دهیم.
مجله ماورای سلامت را تا انتهای این خواندنی جذاب و مفید همراهی کنید.
علت سردرد در ماه رمضان چیست؟
دلایل مختلفی برای ایجاد سردرد در ماه رمضان وجود دارد. علت بیشتر این سردردها کم‌آبی بدن، افت قند خون (پایین آمدن سطح قند خون)، ترک کافئین، تغییر چرخه‌ی خواب و کمبود خواب است. دلیل دیگر این سردردها عواملی مانند هیپوگلیسمی، تغییر در الگوی خواب و استرس است. در مطالعه چهارماهه انجام شده در دانشگاه مالایا (دو ماه قبل از ماه رمضان و یک ماه بعد از آن) ۸۳ نفر شدت و تعداد دفعات سردرد‌های خود را ثبت کردند. نتایج پژوهش نشان داد ۴۸% از افراد مورد مطالعه در ماه مبارک رمضان بیشتر احساس سردرد دارند. اما علت سردرد در روزه‌داری چیست و چرا بعد از افطار دچار سردرد می‌شویم.
۱- علت سردرد در ماه رمضان؛ افراد مستعد سردرد
شروع سردرد اغلب بعد از ظهر یا عصر درست قبل از افطار اتفاق می‌افتد. فراوانی سردرد معمولاً در طول روزه داری افزایش می‌یابد. کسانی که در سایر اوقات سال مستعد سردرد هستند به احتمال زیاد در روزه داری دچار سردرد می شوند، اما برخی از افراد که در این مدت دچار سردرد می شوند، سابقه سردرد یا میگرن ندارند.
۲- علت سر درد در ماه رمضان؛ کاهش مصرف کافئین
ترک مصرف کافئین به عنوان شایع‌ترین علت سردرد در هنگام روزه داری مطرح می‌شود. بیماران اغلب می‌توانند با کاهش مصرف کافئین در هفته‌های منتهی به ماه رمضان از سردرد جلوگیری کنند. نوشیدن یک فنجان قهوه یا چای در وعده‌ی سحر برای جلوگیری از سردرد ترک کافئین در طول روزه کفایت می‌کند.
۳- علت سردرد در ماه رمضان؛ هیپوگلیسمی
هیپوگلیسمی همان قند خون پایین است. هیپوگلیسمی می‌تواند باعث سردرد بسیاری از افراد شود. اگر یک وعده غذایی با محتوای قند بالا قبل از شروع روزه داری نوش جان کنید، احتمال اینکه دچار این نوع سردرد بشوید بالاست. غذاهای پر کربوهیدرات باعث افزایش سریع قند خون و به دنبال آن افت سریع قند می‌شود که ممکن است در فرد سردرد ایجاد کند. خوردن یک وعده‌ی غذایی با مقدار قند کم در سحر می‌تواند از بروز سردرد در طول روز جلوگیری کند.
۴- علت سردرد در ماه رمضان؛ کمبود آب بدن
کمبود آب بدن یکی دیگر از عوامل محرک و رایج است. مصرف کافی مایعات در سحر اغلب می‌تواند از سردرد جلوگیری کند. بیش از ۷۵٪ مغز انسان از آب تشکیل شده است و نسبت به مقدار آب موجود در آن بسیار حساس است. وقتی مغز کمبود آب را تشخیص می‌دهد، شروع به تولید هیستامین می‌کند. تولید هیستامین یعنی بدن شروع به سهمیه‌بندی و صرفه جویی در مصرف آب می‌کند. این امر به دلیل محافظت از مغز در صورت ادامه کم‌آبی به مدت طولانی است.
هیستامین‌ها مستقیماً باعث درد و خستگی می‌شوند. به عبارت دیگر معمولا با سردرد و کاهش انرژی همراه هستند. مبتلایان به سردرد باید سعی کنند حتی الامکان از قرار گرفتن در معرض عوامل دیگری مانند احتباس مایعات، استرس، خستگی و کمبود خواب در ماه رمضان که باعث تحریک بیشتر بدن برای ایجاد سردرد می‌شود، خودداری کنند. استراحت و خواب غالباً از سردرد جلوگیری می‌کنند و در صورت شکستن روزه، سردرد اغلب محو می‌شود.
سردرد در ماه رمضان بیشتر در چه اوقاتی از روز رخ می‌دهد؟
سردرد روزه اغلب بعد از ظهر و یا غروب درست قبل از باز کردن روزه اتفاق می‌افتد. شدت سردرد معمولا با گذشت روزهای روزه داری بیشتر می‌شود. معمولا کسانی که در روزهای دیگر سال نیز سردرد می‌کنند، بیشتر در خطر سردرد در زمان روزه داری قرار دارند. خبر خوب این است که این سردردها بدون شکستن روزه قابل مدیریت است.
بهترین راه برای درمان سردرد در ماه رمضان چیست؟
دو راهکار کلی برای پیشگیری از سردرد وجود دارد که شامل آمادگی برای ماه رمضان و تغییر سبک زندگی در طول ماه است. کسانی که عادت به خوردن کافئین زیاد دارند باید قبل از شروع ماه رمضان میزان مصرف کافئین را کم کنند. این افراد در طول ماه رمضان می‌توانند یک فنجان قهوه یا چای در هنگام سحر بخورند. یا اگر تمایل دارند طبق دستور پزشک مسکن مصرف کنند. البته در ماه رمضان، بیماران باید سعی کنند خواب کافی داشته باشند و همچنین مطمئن شوند به اندازه کافی آب می‌خورند تا بدنشان دچار کم‌آبی نشود. راه‌حل‌های دیگر برای درمان سردرد در ماه رمضان شامل موارد زیر می‌شود:
۱- درمان سردرد در ماه رمضان؛ استفاده از داروهای کمکی
داروهای پیشگیرانه که به مدت دوازده ساعت ناشتا تاثیر خواهند داشت، مانند قرص ناپروکسن به صورت یک دوز ۵۰۰ میلی گرم قبل از شروع روزه باید مصرف شود. البته باید قبل از شروع مصرف هرگونه دارو و قرص با پزشک خود مشورت کنید.
۲- درمان سردرد در ماه رمضان؛ کاهش مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار
پزشکان کم شدن کافئین در ماه رمضان را از دلایل اصلی سردرد می‌دانند. کسانی که در خطر این نوع سردرد هستند باید چند هفته مانده به ماه رمضان آرام آرام مصرف کافئین خود را پایین بیاورند تا عادت کنند و یا قبل از اذان صبح از نوشیدنی دارای کافئین قوی استفاده کنند. با این حال استفاده از نوشیدنی کافئین‌دار هنگام سحر توصیه نمی‌شود چرا که بدن را کم‌آب می‌کند.
۳- درمان سردرد در ماه رمضان؛ خوردن وعده‌های غذایی با قند کم
هیپوگلیسمی (قند خون پایین) سبب تحریک سردرد در بسیاری از افراد می‌شود. اگر قبل از شروع ماه رمضان وعده‌های غذایی با قند بالا مصرف کنید، سبب بالا رفتن سریع سطح قند خون می‌شود. با روزه گرفتن این قند خون به سرعت پایین می‌آید و سردرد می‌گیرید. خوردن وعده‌ی غذایی با قند کم قبل از روزه داری از شروع سردرد در طول روز جلوگیری می‌کند.
۴- درمان سردرد در ماه رمضان؛ نوشیدن آب
کم آب شدن بدن از دیگر دلایل شایع سردرد است. مصرف کافی مایعات قبل از شروع روزه تا حدود زیادی از سردرد جلوگیری می‌کند. همانطور که گفته شد مغز به میزان آبی که در اختیارش دارد، بسیار حساس است. وقتی مغز متوجه می‌شود ذخایر آب رو به کاهش است شروع به صرفه جویی و سهمیه بندی آب بدن می‌کند.
۵- درمان سردرد در ماه رمضان؛ کاهش هیستامین در بدن
هیستامین سبب درد و خستگی می‌شود. به عبارت دیگر سردرد و خستگی از همراهان هیستامین هستند. به همین دلیل باید مواظب عوامل ایجاد سردرد مانند احتباس مایعات، استرس، خستگی و کمبود خواب در ماه رمضان باشید. با استراحت و خواب کافی نشانه‌های سردرد بعد از افطار خود به خود محو می‌شوند.
۶- درمان سردرد در ماه رمضان؛ مراجعه به پزشک
اگر سردرد بعد از افطار هم ادامه داشت و درد آن به مرور بیشتر شد، باید با پزشک خود موضوع را درمیان بگذارید تا کامل معاینه شوید. همیشه باید سردرد را جدی گرفت شاید دلیل سردرد اصلا مربوط به ماه رمضان نشود. پس در صورت مشاهده طولانی مدت آن اقدامات لازم را توسط پزشک خود انجام دهید.
با چند علت سردرد در روزه داری آشنا شدید. همانطور که خواندید درمان سر درد در ماه رمضان راه حل‌های ساده‌ای دارد. کافیست به اندازه‌ی کافی بخوابید، آب بنوشید، از غذاهای قندی دوری کنید و مصرف کافئین را کم کنید تا از سر درد بعد از افطار در امان بمانید.
