طول طبیعی چرخه قاعدگی زنان ۲۸ روز است. با این حال تعداد روزهای بین دو دوره قاعدگی در افراد مختلف تفاوت دارد. بسیاری از زنان در طول زندگی خود دچار قاعدگی نامنظم می‌شوند. پریودی نامنظم زمانی اتفاق می‌افتد که طول چرخه بیش از ۳۵ روز و یا مدت زمان آن متغیر باشد. در این مقاله علت قاعدگی نامنظم در زنان و بعضی از روش‌های درمان آن را بررسی می‌کنیم.
مجله ماورای سلامت را تا انتهای این خواندنی جذاب و مفید همراهی کنید.
پریودی یا دوره قاعدگی چیست؟
پریود یا قاعدگی بخشی از چرخه قاعدگی است که در آن آندومتر، پوشش داخلی رحم، ریخته می‌شود. به همین دلیل است که به نظر می‌رسد خون از رحم و واژن آزاد می‌شود. دوره پریودی معمولا از سنین بلوغ (۱۰ تا ۱۶ سالگی) شروع می‌شود و تا زمان یائسگی، ۴۵ سالگی تا ۵۵ سالگی، ادامه پیدا می‌کند.
پریودی نامنظم می‌تواند به خاطر روش‌های جلوگیری از بارداری، عدم تعادل هورمون‌ها، تغییرات هورمونی در زمان یائسگی و تمرینات استقامتی ایجاد شود.
دلایل قاعدگی نامنظم چیست؟
خانم‌ها ماهی یکبار در معرض حداقل پنج روز خونریزی از رحم قرار می‌گیرند که با گرفتگی، تغییر خلق و خو، آکنه، درد سینه، ورم و لیستی بلند بالا از مشکلات همراه است. ازطرف دیگر بعضی از خانم‌ها در زمان‌های غیر از قاعدگی نیز خونریزی دارند. به این نوع خونریزی معمولا خونریزی نامنظم گفته می‌شود که می‌تواند هشداردهنده باشد و معمولا تفاسیر زیادی دارد. خونریزی نامنظم و یا همان پریودی نامنظم در خانم‌ها می‌تواند علت‌های متفاوتی داشته باشد که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.
۱- علت قاعدگی نامنظم؛ پیشگیری از بارداری
بسیاری از روش‌های پیشگیری از بارداری می‌تواند باعث بروز قاعدگی نامنظم شوند. تا زمانی که قرص استفاده شود، خونریزی نامنظم یکی از عوارض جانبی شایع آن است. کسی که قرص استفاده می‌کند ممکن است در چند ماه ابتدایی و تا زمانی که بدنش عادت کند دچار خونریزی‌های غیرمنظم ماهانه شود.
دیگر روش‌های ضد بارداری مانند ایمپلنت یا مینی پیل نیز می‌توانند در قاعدگی تغییر ایجاد کنند. بر اساس تحقیقات ۲۰ درصد خانم‌هایی که از ایمپلنت استفاده می‌کنند، اصلا خونریزی ندارند و تقریبا ۵۰ درصد آنها دچار خونریزی‌های نامنظم و طولانی مدت می‌شوند.
زمانی که می‌خواهید یکی از روش‌های ضدبارداری را برای خود انتخاب کنید ابتدا باید تصمیم بگیرید چه حسی درباره الگوی قاعدگیتان دارید. آیا ترجیح می‌دهید خونریزی خفیفی داشته باشید یا اصلا نمی‌خواهید خونریزی باشید؟ اصلا چقدر برایتان مهم است که الگوی قاعدگی منظم و پیوسته‌ای داشته باشید؟ برای جواب دادن به این سوال‌ها میتوانید با پزشک خود مشورت کنید که کدام روش برایتان مناسب‌تر است.
۲- قاعدگی نامنظم؛ بارداری
در بعضی موارد بارداری می‌تواند باعث ایجاد پریودی نامنظم و یا لکه بینی شود. اگر پریودتان نامنظم شده است و اخیرا رابطه جنسی داشتید بهتر است آزمایش بارداری بدهید تا از باردار بودن یا نبودن خود مطمئن شوید. اگر باردار هستید و درد تیز و شدید در ناحیه لگن و شکم دارید که بیشتر از چند دقیقه طول می‌کشد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید تا علت درد مشخص شود و برای درمان آن اقدام کند.
۳- علت قاعدگی نامنظم؛ شیردهی
پرولاکتین هورمون تولیدکننده‌ی شیر در زنان شیرده است. پرولاکتین، هورمون‌های تولید مثل بدن را سرکوب می‌کند. به همین دلیل ممکن است در طول شیردهی پریود نشوید و یا خونریزی خیلی کمی داشته باشید. اما مدتی بعد از تمام شدن شیردهی باید چرخه قاعدگی شما دوباره منظم شود.
۴- علت قاعدگی نامنظم؛ دوره یائسگی
قبل از ورود به دوره یائسگی کمتر ممکن است که پریودی نامنظم را تجربه کنید. نامنظمی پریود به علت یائسگی از چهل سالگی شروع می‌شود. احتمالا نشانه‌های یائسگی را به مدت ۴ تا ۸ سال خواهید داشت. شروع این دوران با قاعدگی نامنظم همراه است. نوسان سطح استروژن در این مدت باعث طولانی یا کوتاه شدن دوره‌های قاعدگی می‌شود.
۵- علت قاعدگی نامنظم؛ سندروم تخمدان پلی‌کیستیک
شایع‌ترین علت قاعدگی نامنظم در خانم‌ها ابتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک است. اگر به این سندروم دچار باشید، ممکن است بعضی ماه‌ها نوبت پریودی خود را از دست بدهید و یا خونریزی شدید داشته باشید. سندروم تخمدان پلی‌کیستیک باعث ناباروری، افزایش موهای زائد صورت و بدن، طاسی سر و افزایش وزن نیز می‌شود.
۶- علت قاعدگی نامنظم؛ مشکلات تیروئیدی
تحقیقی در سال ۲۰۱۵ نشان داد ۴۴ درصد از زنانی که قاعدگی نامنظم را تجربه می‌کنند، دچار اختلالات تیروئیدی هستند. کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث طولانی‌تر و شدیدتر شدن پریودی و انقباضات شود. اگر تیروئید کم‌کار داشته باشید ممکن است مواردی دیگر مانند خستگی، حساسیت به سرما و افزایش وزن را تجربه کنید.
از آنطرف پرکاری تیروئید می‌تواند باعث کوتاه‌تر و کم شدت شدن دوره‌ی پریودی شود. در صورت داشتن تیروئید پرکار ممکن است کاهش وزن، استرس و اضطراب و ضربان قلب شدید را تجربه کنید. متورم شدن گردن نیز یکی از علائم رایج اختلالا تیروئیدی است.
۷- علت قاعدگی نامنظم؛ اضافه وزن زیاد
اضافه وزن نیز یکی از دلایل اصلی قاعدگی نامنظم است. وزن بالا روی هورمون‌ها به خصوص هورمون انسولین تاثیر زیادی دارد؛ برای همین است که بر ایجاد قاعدگی نامنظم نیز موثر است. بالا رفتن سریع وزن نیز می‌تواند باعث نامنطم شدن قاعدگی شود.
ثابت شده است که ورزش شدید و زیاد با عملکرد هورمون‌های مسئول قاعدگی تداخل دارد. زنان ورزشکار و زنانی که تمرینات فشرده و فعالیت‌های بدنی بالایی دارند، معمولا دچار قاعدگی نامنظم می‌شوند. کاهش تمرینات و افزایش مصرف کالری می‌تواند به منظم کردن چرخه‌ی قاعدگی کمک کند.
۹- علت قاعدگی نامنظم؛ استرس
تحقیقات نشان داده‌اند استرس و اضطراب با نظمِ چرخه قاعدگی تداخل دارد. استرس می‌تواند با ایجاد تداخل موقت در بخشی از مغز که هورمون‌های تنظیم کننده‌ی قاعدگی را کنترل می‌کند، در عادت ماهیانه‌ی شما اختلال ایجاد کند. پس از کاهش استرس، قاعدگی شما باید به حالت عادی بازگردد.
۱۰- علت قاعدگی نامنظم؛ تداخلات دارویی
برخی از داروها می‌توانند در چرخه قاعدگی شما اختلال ایجاد کنند؛ از جمله:
- داروهای جایگزین هورمون؛
- رقیق کننده‌های خون؛
- داروهای تیروئید؛
- داروهای صرع؛
- داروهای ضدافسردگی؛
- داروهای شیمی- درمانی؛
- آسپرین و ایبوپروفن؛
۱۱- علت قاعدگی نامنظم؛ کاهش وزن زیاد و اختلالات خوردن
کاهش وزن بیش از اندازه و سریع نیز می‌تواند یکی از دلایل قطع شدن پریود باشد. عدم دریافت کالری کافی و نخوردن مواد مغذی مورد نیاز بدن در تولید هورمون‌های تخمک گذاری اختلال ایجاد می‌کند.
اگر شاخص توده بدنی یا BMI کمتر از ۱۸٫۵ داشته باشید، دچار کمبود وزن هستید. کمبود وزن همراه پریود نامنظم و قطع شده باعث می‌شود دچار سردرد، خستگی و ریزش مو شوید. اگر کمبود وزن دارید و یا بدون رژیم، کاهش وزن زیادی داشته‌اید به پزشک مراجعه کنید.
۱۲- علت قاعدگی نامنظم؛ عفونت‌های منتقله از راه جنسی
کلامیدیا یکی از شایع‌ترین عفونت‌هایی است که از راه جنسی منتقل می‌شود. از نشانه‌های این بیماری می‌توان به خونریزی بین دوره‌های قاعدگی و یا در طول و بعد از رابطه جنسی اشاره کرد. اگر فکر می‌کنید در خطر ابتلا به کلامیدیا یا هرگونه عفونت منتقله از راه جنسی دیگری هستید خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید تا آزمایشات لازم برایتان تجویز شود. بیشتر این عفونت‌ها را می‌توان با یک دوره مصرف آنتی‌بیوتیک درمان کرد و به چرخه منظم قاعدگی برگشت.
۱۳- علت قاعدگی نامنظم؛ تغییر بافت پوششی دهانه رحم
این مشکل کمتر شناخته شده، زمانی اتفاق می‌افتد که دهانه رحم دچار تغییرات بدون خطری شود. در این شرایط، سلول‌هایی که معمولا درون کانال دهانه رحم بوده‌اند در بیرون از دهانه رحم پیدا می‌شوند. چنین اتفاقی ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی اتفاق بیافتد. خانم‌های جوان، باردار و خانم‌هایی که قرص مصرف می‌کنند بیشتر در خطر ابتلا هستند. البته این مورد برای بیشتر خانم‌ها مشکلی به وجود نمی‌آورد و خود به خود از بین می‌رود. در موارد دیگر یک پرستار می‌تواند با روشی بدون نیاز به جراحی این سلول‌ها را جدا کند.
۱۴- علت قاعدگی نامنظم؛ دیگر مشکلات سلامت
دیگر مشکلات سلامت که می‌توانند باعث برهم خوردن نظم قاعدگی شوند عبارتند از: خشکی واژن یا پلیپ آندومتر، رشد سلولهای غیرسرطانی که معمولا در رحم و دهانه‌ی رحم پیدا می‌شوند. زخم واژینالی که به دلیل رابطه جنسی ایجاد شده نیز می‌تواند یکی از دلایل خونریزی باشد.
۱۵- علت قاعدگی نامنظم؛ سرطان دهانه رحم
همانطور که بالاتر هم گفتیم در بیشتر موارد خونریزی‌های غیرمنظم چیزی نیستند که نگرانش شوید. با این حال اگر پریودی نامنظم دارید بهتر است چک کنید تا مطمئن شوید مشکل، جدی‌تر نباشد. قاعدگی نامنظم یکی از شایع‌ترین نشانه‌های سرطان دهانه رحم است. دیگر نشانه‌های سرطان دهانه رحم عبارتند از تخلیه غیر طبیعی واژن، ناراحتی و درد در طول رابطه جنسی، درد پایین کمر و خونریزی نامنظم بعد از رابطه جنسی. البته این عارضه ممکن است بدون علائم باشد؛ به همین دلیل است که خانم‌ها باید به صورت منظم آزمایش پاپ اسمیر انجام دهند.
چه زمانی باید نگران قاعدگی نامنظم شوید؟
علت قاعدگی نامنظم در افراد متفاوت است. بسیاری از این علت‌ها نیاز به درمان پزشکی دارند. در صورت مشاهده‌ی موارد زیر به پزشک مراجعه کنید.
- بیش از سه ماه است که پریود نمی‌شوید و باردار هم نیستید؛
- ناگهان پریودهایتان نامنظم شده است؛
- دوره قاعدگیتان بیش از هفت روز طول می‌کشد؛
- هر دوساعت بیش از یک پد یا تامپون نیاز دارید؛
- در دوران قاعدگی دچار درد شدیدی می‌شوید،
- دوره‌های قاعدگیتان کمتر از ۲۱ روز و بیشتر از ۳۵ روز از هم فاصله دارند،
- بین دوره‌ها لکه بینی دارید؛
- علائم دیگر مانند ترشحات غیرمعمول یا تب را تجربه می‌کنید؛
پزشک زمان ویزیت در مورد سوابق پزشکی شما سوال خواهد کرد، پس بهتر است از قبل جواب سوالات زیر را مشخص کنید:
- هرگونه استرس یا مسائل عاطفی؛
- هرگونه تغییر وزن؛
- سابقه و روابط جنسی؛
- میزان ورزش؛
همچنین ممکن است از آزمایشات پزشکی برای تشخیص علت خونریزی نامنظم شما استفاده شود؛ از جمله:
- معاینه‌ی لگن؛
- آزمایش خون؛
- سونوگرافی شکم؛
- سونوگرافی لگن و واژن؛
- سی تی اسکن؛
- ام آر آی؛
درمان پریودی نامنظم چیست؟
درمان قاعدگی‌های نامنظم در دوران بلوغ و حوالی یائسگی معمولا نیاز نیست. اما اگر دوره‌های نامنظم در سال‌های باروری اتفاق بیافتد به درمان نیاز است. نوع درمان بستگی به علت قاعدگی نامنظم دارد. ممکن است علت، یک بیماری زمینه‌ای باشد و پزشک برای درمان آن دارو تجویز کند. به صور کلی روش‌های درمانی زیر برای پریودی نامنظم توصیه می‌شود:
- داروی پیشگیری از بارداری خوراکی؛
- آی یو دی هورمونی؛
- داروی تیروئید؛
- متفورمین؛
- کاهش وزن یا افزایش وزن؛
- ورزش؛
- مکمل‌های ویتامین D؛
بعضی از تکنیک‌های کاهش استرس نیز کمک کننده هستند. مانند:
- یوگا؛
- مراقبه؛
- تنفس عمیق؛
- کاهش فشار کاری؛
چگونه دوره قاعدگی خود را پیگیری کنیم؟
پیگیری دوره قاعدگی ایده خوبیست، حتی اگر قاعدگی منظمی داشته باشد. میتوانید پریود خود را در یک تقویم یا دفترچه یادداشت کنید. نرم‌افزارهای زیادی نیز هستند که کمک می‌کنند نظم دوره قاعدگی خود را چک کنید.
برای شروع ردیابی دوره قاعدگی ابتدا در تقویم، اولین روز قاعدگی را مشخص کنید. بعد روز پایان را نیز علامت بزنید. این کار را برای چند دوره تکرار کنید. در عرض چند ماه خواهید دید که قاعدگی شما منظم است یا هرماه تفاوت دارد. در این تقویم موارد زیر را نیز یادداشت کنید:
- علائم PMS مانند سردرد، گرفتگی عضلات، نفخ شکم، حساسیت پستان و خلق و خوی؛
- چه موقع خونریزی شروع می‌شود و چه مقدار زودتر یا دیرتر از حد انتظار به پایان می‌رسد؛
- خونریزی شما چقدر سنگین بوده است؛ از چند پد یا تامپون استفاده کرده‌اید؛
- علائم دوران قاعدگی، مانند گرفتگی عضلات، کمردرد و سایر علائم و میزان شدت آنها؛
- پریودتان چه مدت طول کشیده؛ طولانی‌تر یا کوتاه‌تر از آخرین دوره قاعدگیتان بوده است.
کلام آخر
علت قاعدگی نامنظم می‌تواند متفاوت باشد. همه‌ی این دلایل جدی نیستند، اما برای آن دسته از مواردی که جدی هستند باید به پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید اکثر خانم‌ها پریودی نامنظم را تجربه خواهند کرد و نیازی به نگرانی نیست. داشتن یک برنامه غذایی متعادل، ورزش منظم و پرهیز از استرس می‌تواند به پیشگیری از بروز قاعدگی نامنظم کمک کند.
