کلسترول بالا و عوارض جانبی آن برای سلامتی

کلسترول چیست؟

کلسترول نوعی لیپید است و این ماده مومی مانند چربی است که کبد به طور طبیعی آن را تولید می کند و برای تشکیل غشاهای سلولی، برخی هورمون ها و ویتامین D حیاتی است.

 با مجله تغذیه ماورای سلامت  این مبحث را عمیق تر خواهید آموخت.

کلسترول در آب حل نمی شود، بنابراین نمی تواند به تنهایی از طریق جریان خون شما عبور کند و برای کمک به انتقال کلسترول، کبد لیپوپروتئین تولید می کند.

لیپوپروتئین ها ذراتی هستند که از چربی و پروتئین ساخته می شوند. آنها کلسترول و تری گلیسیرید (نوع دیگری از لیپید) را از طریق جریان خون حمل می کنند. دو شکل عمده لیپوپروتئین، لیپوپروتئین با چگالی کم LDL و لیپوپروتئین با چگالی بالا  LDL است.

اگر خون شما حاوی مقدار زیادی کلسترول (کلسترول منتقل شده توسط لیپوپروتئین با چگالی کم یا LDL) باشد، به عنوان کلسترول بالا شناخته می شود. در صورت عدم درمان، کلسترول بالا می تواند منجر به بسیاری از مشکلات سلامتی ، از جمله حمله قلبی یا سکته مغزی شود.

کلسترول بالا معمولاً علائمی ایجاد نمی کند. به همین دلیل مهم است که سطح کلسترول خود را به طور منظم بررسی کنید. در ادامه به بررسی کلسترول و مقدار مناسب آن با توجه به سن خواهیم پرداخت.

کلسترول LDL یا “کلسترول بد”

لیپوپروتئین با چگالی کم LDL اغلب “کلسترول بد” نامیده می شود و کلسترول را به عروق شما می رساند. اگر میزان کلسترول LDL شما خیلی زیاد باشد، می تواند بر روی دیواره رگ های شما جمع شود.

این تجمع به عنوان پلاک کلسترول نیز شناخته می شود. این پلاک می تواند عروق شما را باریک کند، جریان خون را محدود کرده و خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. اگر یک لخته خون شریان قلب یا مغز شما را مسدود کند، می تواند باعث حمله قلبی یا سکته مغزی شود.

کلسترول HDL یا “کلسترول خوب”

لیپوپروتئین با چگالی بالا HDL گاهی اوقات “کلسترول خوب” نامیده می شود و به کبد کمک میکند تا کلسترول را از بدن خارج کند. این امر موجب میشود تا پلاک کلسترول در عروق خونی جمع نشود.

وقتی سطح کلسترول HDL سالم داشته باشید، خطر لخته شدن خون، بیماری های قلبی و سکته کاهش میابد. 

تری گلیسیرید ، نوع متفاوتی از چربی

تری گلیسیرید نوع دیگری از چربی است که با کلسترول متفاوت است. در حالی که در بدن شما از کلسترول برای ساخت سلول ها و برخی هورمون ها استفاده می شود، بدن از تری گلیسیرید به عنوان منبع انرژی استفاده می کند.

وقتی کالری بیشتری از آنچه که بدن به آن نیاز دارد مصرف کنید، این کالری ها به تری گلیسیرید تبدیل شده و در سلولهای چربی ذخیره می شوند. همچنین از لیپوپروتئین ها برای گردش تری گلیسیرید در جریان خون استفاده می کند.

اگر به طور مرتب کالری بیشتری از آنچه که بدن به آن نیاز دارد، مصرف کنید، سطح تری گلیسیرید شما بالا می رود که خطر چندین مشکل سلامتی ، از جمله بیماری های قلبی و سکته مغزی افزایش پیدا میکند.

پزشک می تواند از یک آزمایش خون ساده برای اندازه گیری و اطلاع از سطح تری گلیسیرید و همچنین سطح کلسترول استفاده کند. 

بررسی سطح کلسترول

اگر سن شما 20 سال یا بیشتر باشد، انجمن قلب آمریکا توصیه می کند که سطح کلسترول خود را حداقل هر چهار تا شش سال یک بار بررسی کنید. اگر سابقه کلسترول بالا یا سایر عوامل مانند بیماری قلبی عروقی دارید، باید هر 6 ماه سطح کلسترول خود را بررسی کنید.
اگر میزان کلسترول LDL شما خیلی زیاد باشد، کلسترول شما بالا تشخیص داده میشود. کلسترول بالا هنگامی خطرناک است که سطح LDL شما بسیار زیاد و سطح HDL شما بسیار پایین باشد.

 

نکات مهم برای پیشگیری از افزایش کلسترول خون

• به چربی های اشباع شده و ترانس موجود بر روی برچسب مواد غذایی و همچنین قندهای اضافه شده توجه کنید. هرچه این مقادیر کمتر باشد بهتر است. بیشتر از 10 درصد کالری روزانه شما نباید از طریق چربی های اشباع یا قندهای اضافی تأمین شود.
• نگران مصرف کلسترول به اندازه کافی نباشید زیرا بدن شما به اندازه کافی آن را تولید می کند.
• چربی های سالم و اشباع نشده بیشتری بخورید. سعی کنید کره را با روغن زیتون بکر جایگزین کنید، غذاهای گوشتی بدون چربی مصرف کنید و به جای سیب زمینی سرخ شده ، آجیل و دانه ها را به عنوان میان وعده استفاده کنید.

علائم کلسترول بالا

در بیشتر موارد ، کلسترول بالا یک بیماری “خاموش” است و هیچ علائمی ایجاد نمی کند. بسیاری از افراد حتی تا زمانی که دچار عوارض جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی نشوند ، حتی نمی دانند که کلسترول بالا دارند.

به همین دلیل غربالگری معمول کلسترول مهم است. اگر سن شما 20 سال یا بیشتر است، از پزشک خود بپرسید که آیا باید به طور معمول غربالگری کلسترول انجام دهید یا خیر.

سطح نرمال کلسترول در بزرگسالان

جدول کلسترول کل، کلسترول بد، کلسترول خوب و سطح تری گلیسیرید در بزرگسالان :

سطح نرمال کلسترول در کودکان

جدول کلسترول کل، کلسترول بد، کلسترول خوب و سطح تری گلیسیرید در کودکان :

دلایل افزایش کلسترول

مصرف بیش از حد مواد غذایی حاوی کلسترول، چربی های اشباع شده و چربی های ترانس ممکن است خطر ابتلا به کلسترول بالا را افزایش دهد. سایر عوامل در رابطه با سبک زندگی نیز می توانند در افزایش کلسترول نقش داشته باشند. این عوامل شامل عدم تحرک و سیگار کشیدن است.

ژنتیک شما همچنین می تواند بر احتمال ابتلا به کلسترول بالا تأثیر بگذارد. ژن ها از والدین به فرزندان منتقل می شوند. برخی از ژن ها به بدن شما دستور می دهند که چگونه کلسترول و چربی ها را پردازش کند. اگر والدین شما کلسترول بالایی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستید.

در موارد نادر، کلسترول بالا ناشی از هایپرکلسترولمی خانوادگی است. این اختلال ژنتیکی از حذف LDL در بدن شما جلوگیری می کند. بر اساس موسسه ملی تحقیقات ژنوم انسانی، بیشتر بزرگسالان مبتلا به این بیماری کلسترول کل بالاتر از 300 میلی گرم در دسی لیتر و میزان LDL بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر دارند.

سایر شرایط سلامتی مانند دیابت و کم کاری تیروئید نیز ممکن است خطر ابتلا به کلسترول بالا و عوارض مرتبط با آن را افزایش دهد.

عواملی که منجر به کلسترول بالا میشوند

اضافه وزن و چاقی
رژیم غذایی ناسالم
ورزش نکردن
مصرف دخانیات
داشتن سابقه خانوادگی کلسترول بالا 
ابتلا به دیابت، بیماری کلیوی یا کم کاری تیروئید 
افراد در هر سن، جنس و نژاد می توانند کلسترول بالا داشته باشند.

عوارض کلسترول بالا 

در صورت عدم درمان، کلسترول بالا باعث تجمع پلاک در عروق شما می شود. با گذشت زمان، این پلاک می تواند عروق شما را باریک کند و این وضعیت به عنوان تصلب شرایین شناخته می شود.

تصلب شرایین یک بیماری جدی است و می تواند جریان خون را از طریق عروق محدود کند. همچنین خطر ابتلا به لخته شدن خون و سکته قلبی را افزایش میدهد.

تصلب شرایین می تواند منجر به بسیاری از عوارض تهدید کننده زندگی شود، مانند:

سکته مغزی
حمله قلبی
درد قفسه سینه
فشار خون بالا
بیماری عروق محیطی
بیماری مزمن کلیوی

کلسترول بالا همچنین می تواند عدم تعادل صفرا ایجاد کند و خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را افزایش دهد. 

چگونه کلسترول را کاهش دهیم

اگر کلسترول بالا دارید، پزشک ممکن است تغییر سبک زندگی را برای کاهش آن توصیه کند. به عنوان مثال ، پزشکان ممکن است تغییراتی در رژیم غذایی ، عادات ورزشی یا سایر جنبه های روزمره شما را توصیه کنند. همچنین اگر از دخانیات استفاده کنید، احتمالاً به شما توصیه می کنند که سیگار را ترک کنید.

همچنین ممکن است پزشک برای کاهش سطح کلسترول داروها یا سایر روش های درمانی را برای شما تجویز کند. در بعضی موارد نیز شما را برای مراقبت بیشتر به یک متخصص ارجاع می دهند. 

کاهش کلسترول از طریق رژیم غذایی

برای کمک به دستیابی و حفظ سطح کلسترول سالم و نرمال، پزشک تغییراتی در رژیم غذایی شما توصیه می کند.

توصیه پزشکان برای تغییر در رژیم غذایی در افرادی که کلسترول بالا دارند:

مصرف غذاهای حاوی کلسترول ، چربی های اشباع شده و چربی های ترانس را محدود کنید
منابع پر پروتئین و کم چرب مانند مرغ ، ماهی و حبوبات را انتخاب کنید
طیف گسترده ای از غذاهای پر فیبر مانند میوه ها ، سبزیجات و غلات کامل را بخورید
به جای غذاهای سرخ شده، غذاهای پخته، بخارپز و کبابی را انتخاب کنید
از خوردن فست فود و غذای بی ارزش خودداری کنید

غذاهایی که سرشار از کلسترول ، چربی های اشباع یا چربی های ترانس هستند عبارتند از:

گوشت قرمز، زرده تخم مرغ و لبنیات پرچرب
غذاهای فرآوری شده تهیه شده با کره کاکائو ، روغن پالم یا روغن نارگیل
غذاهای سرخ شده، مانند چیپس سیب زمینی و مرغ سوخاری
برخی از محصولات پخته شده ، مانند کلوچه و کوکی ها

خوردن ماهی و سایر مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 نیز ممکن است به کاهش سطح LDL کمک کند. به عنوان مثال ، ماهی قزل آلا و شاه ماهی منابع غنی از امگا 3 هستند. گردو ، بادام ، تخم کتان آسیاب شده و آووکادو نیز حاوی امگا 3 هستند.

داروهای درمان کننده کلسترول بالا

در برخی موارد ، پزشک داروهایی برای کمک به کاهش سطح کلسترول تجویز می کند. استاتین ها بیشترین داروهای تجویز شده برای درمان کلسترول بالا هستند. آنها از تولید کلسترول بیشتر در کبد جلوگیری می کنند.

نمونه هایی از استاتین ها عبارتند از:

آتورواستاتین (لیپیتور)
فلوواستاتین (لسکول)
روزوواستاتین (کرستور)
سیمواستاتین 

چگونه می توان کلسترول بالا را به طور طبیعی کاهش داد؟

در برخی موارد ، ممکن است بتوانید سطح کلسترول خود را بدون مصرف دارو کاهش دهید. به عنوان مثال ، داشتن یک رژیم غذایی مغذی، ورزش منظم و پرهیز از استعمال دخانیات تا حد زیادی به کنترل کلسترول کمک میکند.

قرص گیاهی حب مقلنجان

قرص حب مقلنجان فرآورده گیاهی طب سنتی ایران است که بدون عوارض جانبی به کاهش کلسترول، قند خون و فشار خون کمک میکند. این قرص ترکیبی از گیاهان دارویی از جمله هلیله کابلی، سورنجان، انجیر، مقل ارزق، کتیرا و … میباشد که مطابق با نسخه های طب سنتی ایران توسط پزشکان متخصص طب سنتی در استان کردستان به شکلی کاملا طبیعی تهیه و تولید میشود. قرص حب مقلنجان را از فروشگاه آنلاین ماورای سلامت تهیه کنید.

عرق 10 گیاه شفای کردستان

عرق ده گیاه همانطور که از اسمش پیداست از عصاره 10 نوع گیاه دارویی از جمله شنبلیله، نعنا، کاسنی، آویشن، دارچین، شقایق، زیره، گزنه، مورد و پونه تشکیل شده است. عصاره این گیاهان دارویی در کنار هم به درمان کلسترول بالا، قند خون، کبد چرب و .. کمک میکند.

دمنوش آرتیشو

دمنوش آرتیشو ترکیبی از گیاه آرتیشو، خار مریم، کاسنی و شاتره است که برای درمان و کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید، کبد چرب، قند خون، سنگ کلیه و یرقان در طب سنتی مورد استفاده قرار میگیرد. دمنوش آرتیشو را از فروشگاه آنلاین ماورای سلامت تهیه کنید.

شربت فومیسل دکتر خیراندیش

شریت گیاهی فومیسل به معجون بازکننده عروق شهرت دارد و از ترکیبت عسل، زعفران، آبلیمو و سیر تهیه شده است. این شربت که بر اساس نسخه های طب سنتی تولید شده است برای کاهش کلسترول و چربی خون، جلوگیری از سکته قلبی و مغزی، کاهش اشتها، درمان چاقی شکمی و کرختی و سردی اندام ها موثر میباشد. شربت فومیسل را از فروشگاه آنلاین ماورای سلامت تهیه کنید.

همچنین برخی مکمل های گیاهی و غذایی ممکن است به کاهش سطح کلسترول کمک کنند. به عنوان مثال :

سیر
زالزالک
گون
سبوس جو دوسر ، موجود در بلغور جو دوسر و جو دوسر
تخم کتان آسیاب شده

 

چگونه می توان از افزایش کلسترول جلوگیری کرد؟

عوامل ژنتیکی برای کلسترول بالا قابل کنترل نیست. با این حال ، می توان با تغییر سبک زندگی آن را تا حد زیادی کنترل کرد.

برای کاهش خطر ابتلا به کلسترول بالا:

رژیم غذایی که دارای کلسترول و چربی های حیوانی کم و فیبر زیادی باشد را انتخاب کنید.
از مصرف زیاد الکل خودداری کنید.
وزن خود را در محدوده سالم و نرمال نگه دارید.
به طور منظم ورزش کنید.
سیگار نکشید.

چشم انداز کلسترول بالا

در صورت عدم درمان، کلسترول بالا می تواند باعث ایجاد مشکلات جدی در سلامتی و حتی مرگ شود. با این حال، درمان می تواند به شما در مدیریت این بیماری کمک کند و در بسیاری از موارد، می تواند به شما کمک کند تا از عوارض احتمالی آن در آینده جلوگیری کنید.