انواع سرطان پوست و راهکارهای تشخیص تا درمان برای آن
سرطان پوست یکی از رایجترین و در عین حال قابل پیشگیریترین انواع سرطانها است که سالانه میلیونها نفر در سراسر جهان به آن مبتلا میشوند. این بیماری به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید و اشعه ماوراء بنفش (UV) ایجاد میشود و اگر به موقع تشخیص داده نشود، میتواند پیامدهای جدی داشته باشد. در این مقاله، به بررسی علل، علائم، پیشگیری و درمانهای سرطان پوست پرداختهایم تا شما را از خطرات این بیماری آگاه کرده و روشهای مقابله با آن را معرفی کنیم.
انواع سرطان پوست
سرطان پوست انواع مختلفی دارد، که رایجترین آنها شامل بازال سل (Basal Cell Carcinoma)، اسکواموس سل (Squamous Cell Carcinoma) و ملانوما (Melanoma) است. هرکدام از این انواع ویژگیها و خطرات خاص خود را دارند:
-
بازال سل: این نوع سرطان پوست معمولاً به آهستگی رشد کرده و به ندرت به دیگر قسمتهای بدن گسترش مییابد. بیشتر در نواحی صورت، گوشها و گردن دیده میشود.
-
اسکواموس سل: این نوع سرطان معمولاً در نواحی بالای بدن مانند صورت، گوشها و دستان دیده میشود و به نسبت نوع بازال سل، سریعتر گسترش مییابد.
-
ملانوما: ملانوما یکی از خطرناکترین انواع سرطان پوست است که به سرعت میتواند به دیگر اعضای بدن سرایت کند. این نوع سرطان اغلب در نواحی جدید یا تغییرات در خالها یا لکههای موجود در پوست ظاهر میشود.
علل سرطان پوست
مهمترین عامل بروز سرطان پوست، قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه UV است. این اشعهها به دو صورت میتوانند به پوست آسیب بزنند:
-
نور خورشید: قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب بدون استفاده از محافظهای مناسب، باعث آسیب به DNA سلولهای پوستی و در نتیجه افزایش خطر سرطان پوست میشود.
-
سولاریومها و منابع مصنوعی UV: استفاده از دستگاههای سولاریوم و دیگر منابع مصنوعی اشعه UV نیز میتواند به پوست آسیب زده و احتمال بروز سرطان پوست را افزایش دهد.
عوامل دیگر مانند پوست روشن، تعداد زیاد خالها، سابقه خانوادگی، اختلالات سیستم ایمنی و سابقه ابتلا به سوختگیهای شدید از آفتاب نیز میتوانند ریسک ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهند.
علائم سرطان پوست
علائم سرطان پوست ممکن است بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت باشد. در بسیاری از موارد، سرطان پوست در مراحل اولیه بدون درد است، اما ممکن است تغییراتی در ظاهر پوست ایجاد کند. برخی از علائم رایج عبارتند از:
- تغییر در رنگ یا اندازه خالها و لکهها
- بروز زخمهای جدید که به سرعت رشد میکنند
- خونریزی یا خونریزی از خالها یا زخمها
- احساس خارش، درد یا حساسیت در ناحیه مورد نظر
- ایجاد پوستههای خشک و زخمهای باز که به سختی بهبود مییابند
در صورتی که هر یک از این علائم را مشاهده کردید، بهتر است فوراً به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید تا وضعیت شما ارزیابی و در صورت لزوم درمان آغاز شود.
پیشگیری از سرطان پوست
پیشگیری از سرطان پوست با رعایت برخی اصول ساده و مراقبتهای پوستی امکانپذیر است. این اصول عبارتند از:
-
استفاده از کرم ضد آفتاب: برای محافظت از پوست در برابر اشعه UV، استفاده از کرم ضد آفتاب با SPF مناسب (حداقل 30) توصیه میشود. کرم ضد آفتاب باید ۲۰ دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب بر روی پوست مالیده شود.
-
پوشیدن لباس محافظ: استفاده از کلاه، عینک آفتابی، و لباسهای پوشیده میتواند پوست شما را از اشعههای مضر خورشید محافظت کند.
-
اجتناب از آفتاب در ساعات اوج تابش: از قرار گرفتن در معرض آفتاب در ساعات اوج تابش (بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) خودداری کنید.
-
پزشک متخصص پوست: انجام معاینات دورهای پوست توسط پزشک متخصص برای تشخیص زودهنگام سرطان پوست از اهمیت ویژهای برخوردار است.
درمان سرطان پوست: راههای موجود و روشهای نوین
درمان سرطان پوست بسته به نوع آن، مرحله بیماری و ویژگیهای فردی بیمار متفاوت است. مهمترین عوامل در انتخاب روش درمانی شامل اندازه، محل، نوع سرطان، وضعیت سلامت کلی بیمار و همچنین گسترش سرطان به دیگر قسمتهای بدن است. در ادامه، روشهای مختلف درمان سرطان پوست را به طور جامع توضیح میدهیم.
۱. جراحی (برداشتن تومور)
جراحی یکی از رایجترین و مؤثرترین روشهای درمان سرطان پوست، به ویژه برای سرطانهای غیر ملانوما (بازال سل و اسکواموس سل) است. این روش معمولاً در مراحل اولیه بیماری استفاده میشود، زمانی که سرطان محدود به سطح پوست است و هنوز به بافتهای عمیقتر یا سایر اندامها سرایت نکرده است.
-
جراحی استاندارد: در این روش، تومور سرطانی و مقداری از بافت سالم اطراف آن برداشته میشود. این روش معمولاً در سر، گردن، بازوها یا سایر نواحی پوست که دارای دسترسی آسان هستند، انجام میشود.
-
موهس مایکروگرافیک سرجری (Mohs Surgery): این تکنیک برای سرطانهای پوستی که به طور خاص در نواحی حساس (مانند صورت) یا در صورت گسترش به لایههای عمیقتر پوست قرار دارند، بسیار مؤثر است. در این روش، پزشک لایههای پوست را یکی یکی برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی میکند تا مطمئن شود تمام سلولهای سرطانی برداشته شدهاند. این روش دقت بالایی دارد و احتمال بازگشت سرطان را کاهش میدهد.
۲. پرتو درمانی (Radiation Therapy)
پرتو درمانی برای سرطانهایی که نمیتوانند از طریق جراحی برداشته شوند یا در نواحیای قرار دارند که جراحی به دلیل خطر آسیب به ساختارهای حیاتی امکانپذیر نیست، استفاده میشود. این روش معمولاً برای سرطانهای پوست اسکواموس سل که به لایههای عمیقتر پوست نفوذ کردهاند، یا در مواردی که جراحی نتایج مطلوبی نداشته است، توصیه میشود.
- در این روش از اشعههای رادیواکتیو برای نابود کردن سلولهای سرطانی استفاده میشود. پرتو درمانی ممکن است به صورت تکی یا در کنار درمانهای دیگر مانند جراحی یا شیمیدرمانی انجام شود.
۳. درمان دارویی (Immunotherapy & Targeted Therapy)
در سالهای اخیر، پیشرفتهای چشمگیری در زمینه درمانهای دارویی سرطان پوست به ویژه در نوع ملانوما به وجود آمده است. این درمانها معمولاً برای بیمارانی که سرطان پوست آنها به مراحل پیشرفته رسیده و به دیگر قسمتهای بدن منتشر شده است، استفاده میشود.
-
ایمونوتراپی: این درمان شامل استفاده از داروهایی است که سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و آن را قادر میسازد تا با سلولهای سرطانی مبارزه کند. یکی از معروفترین داروهای ایمنیدرمانی برای ملانوما، ایپیلیمواب (Ipilimumab) است که به سیستم ایمنی کمک میکند تا به طور مؤثری سلولهای سرطانی را شناسایی و نابود کند.
-
درمان هدفمند (Targeted Therapy): این روش شامل داروهایی است که به طور خاص روی ویژگیهای خاص سلولهای سرطانی تأثیر میگذارند و سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهند. برای مثال، داروهایی مانند براوالوماب (Vemurafenib) برای درمان سرطانهای ملانوما که به طور خاص دارای جهشهای ژنتیکی خاص هستند، استفاده میشود. این درمانها نسبت به درمانهای شیمیدرمانی سنتی معمولاً عوارض جانبی کمتری دارند.
۴. شیمیدرمانی (Chemotherapy)
شیمیدرمانی برای درمان سرطان پوست به ویژه در مواردی که سلولهای سرطانی به قسمتهای دیگر بدن گسترش یافتهاند (متاستاز) استفاده میشود. این روش شامل استفاده از داروهای شیمیایی برای از بین بردن سلولهای سرطانی است که میتواند به صورت خوراکی یا تزریقی به بدن وارد شود.
-
شیمیدرمانی سیستمیک: داروهای شیمیایی از طریق خون به کل بدن منتقل میشوند و میتوانند سلولهای سرطانی در نواحی دور از محل اصلی سرطان را هدف قرار دهند. این روش به ویژه برای ملانوما و انواع پیشرفته سرطان پوست مورد استفاده قرار میگیرد.
-
شیمیدرمانی موضعی: در برخی موارد، از داروهای شیمیایی برای درمان تومورهای سطحی پوست استفاده میشود. این داروها معمولاً به صورت کرم یا محلول به پوست مالیده میشوند.
۵. درمانهای موضعی (Topical Treatments)
برای سرطانهای پوست غیر ملانوما که در مراحل ابتدایی هستند و تنها بر سطح پوست تأثیر میگذارند، درمانهای موضعی نیز میتوانند مؤثر باشند. این درمانها شامل کرمها و پمادهای دارویی هستند که به طور مستقیم بر روی ناحیه آلوده پوست مالیده میشوند.
-
کرمهای ایمنیدرمانی موضعی: یکی از درمانهای رایج برای سرطان پوست غیر ملانوما، استفاده از کرمهای ایمنیدرمانی است که سیستم ایمنی بدن را تحریک میکند تا سلولهای سرطانی را شناسایی و نابود کند. از جمله این داروها میتوان به آیمیکیمود (Aldara) اشاره کرد که برای درمان برخی از انواع سرطان پوست، مانند سرطان سلول بازال و برخی از پیشسرطانها مؤثر است.
-
درمان با کرمهای شیمیدرمانی: داروهایی مانند فلوروراسیل (5-FU) برای درمان سرطانهای پوست سطحی استفاده میشوند. این کرمها معمولاً بر روی پوست مالیده میشوند و به طور خاص به سلولهای سرطانی اثر میکنند.
۶. درمانهای جدید و نوآورانه
با پیشرفت علم و تکنولوژی، روشهای جدیدی برای درمان سرطان پوست در حال ظهور هستند که بهبود چشمگیری در درمان این بیماریها دارند. برخی از این روشها شامل:
-
درمان به کمک نور (Photodynamic Therapy): این روش شامل استفاده از نور برای درمان سرطان پوست است. در این روش، از یک ماده حساس به نور استفاده میشود که بعد از اعمال بر روی پوست، با تاباندن نور خاص، سلولهای سرطانی را از بین میبرد.
-
درمانهای ژنتیکی: این روشها به بررسی و اصلاح جهشهای ژنتیکی موجود در سلولهای سرطانی پرداخته و به سلولهای سرطانی کمک میکند تا از بین بروند. این روشها هنوز در مرحله تحقیقات هستند، اما امید زیادی برای درمان سرطان پوست به خصوص در موارد ملانوما دارند.
درمان سرطان پوست میتواند بسته به نوع و شدت بیماری بسیار متفاوت باشد. برای انواع ابتداییتر و غیر ملانوما، جراحی و درمانهای موضعی میتوانند مؤثر باشند، در حالی که برای سرطانهای پیشرفتهتر و ملانوما، نیاز به درمانهای سیستمیک مانند ایمونوتراپی، شیمیدرمانی و پرتو درمانی داریم. همچنین، پیشرفتهای نوین در علم پزشکی، روشهای جدیدی را برای درمان این بیماری در دسترس قرار دادهاند که امید به درمان مؤثرتر را افزایش دادهاند.
مهمترین نکته در درمان سرطان پوست، تشخیص زودهنگام آن است. با معاینههای منظم و آگاهی از علائم اولیه، میتوان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد و به درمان مؤثرتر دست یافت.
نتیجهگیری
سرطان پوست یکی از بیماریهای جدی و رایج است که میتواند زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. اما با آگاهی از عوامل خطر، علائم، و روشهای پیشگیری، میتوان از این بیماری جلوگیری کرد یا در صورت تشخیص زودهنگام، آن را درمان کرد. به یاد داشته باشید که مراقبت از پوست، استفاده از کرم ضد آفتاب، و مشاوره منظم با پزشک میتواند نقش مؤثری در پیشگیری از سرطان پوست داشته باشد.
منبع مقاله : دکتر علی پرند فوق تخصص جراحی پلاستیک زیبایی و ترمیمی