اختلال شخصیت نمایشی

اختلال شخصیت نمایشی چیست؟

اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک، یک اختلال شخصیتی است که در آن مبتلایان هر کاری را به منظور جلب توجه دیگران انجام می‌دهند تا همیشه در مرکز توجه دیگران قرار گیرند. این افراد به دیگران نیاز دارند و به عبارتی وابسته هستند. مبتلایان ممکن است با تأثیر از محیط رفتار کنند و سعی بر تحریک دیگران دارند تا دائماً به آنها توجه شود و مورد تحسین قرار گیرند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی دارای یک وضعیت ناپایدار روحی هستند که باور به توانایی‌ها و استعدادهای خود را در توجه دیگران جست و جو می‌کنند. این افراد با اجرای یک نمایش بسیار احساسی و اغراق‌آمیز سعی می‌کنند که برای دیگران یک نقطه مرکزی توجه بسازند.

علل اختلال شخصیت نمایشی

هیستریونیک اختلالی است که افراد در آن دارای مهارت زیادی هستند و با استفاده از این مهارت‌ها از جمله مهارت‌های روابط بین فردی و مهارت‌های اجتماعی می‌توانند به گونه‌ای عمل کنند که توجه دیگران به آن جلب شده و در مرکز توجه آنها قرار بگیرند. بروز این اختلال در افراد به دلیل استفاده از شیوه‌های تربیتی نامناسب است. کودکانی که در دوران کودکی مورد بی اعتنایی والدین خود قرار گرفته‌اند، بیشتر در معرض ابتلاء به این اختلال هستند. در واقع مادران بیشترین تأثیر را در کودکان خود دارند و بی توجهی آنها بیشترین آسیب را به افراد وارد می‌کند، این بی توجهی‌ها یکی از عواملی است که افراد را به جلب توجه و تشکیل یک شخصیت نمایشی در زندگی خود وادار می‌کند. البته الگو گرفتن از شخصیت‌های نمایشی دیگران هم یکی دیگر از دلایل ایجاد این اختلال است.

ویژگی های مهم افراد نمایشی

مدگرایی یکی از ویژگی های افراد نمایشی  می باشد. این اختلال در خانم ها به وفور دیده می شود. همانگونه که اسکیزوئید در آقایان بیشتر رواج دارد.

افراد نمایشی در هر شرایطی که قرار می گیرند خود را همرنگ جماعت می نمایند.

افراد نمایشی تجمل گرا هستند و دارای نوسات خلقی بالایی هستند، چون انگیزه های بیرونی دارند بنابراین خلق خود را متناسب با شرایط بیرونی تغییر می دهند.

انواع اختلال شخصیت نمایشی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی با توجه نوع رفتار به چند گروه تقسیم می‌شوند:

شخصیت نمایشی کودک

این نوع شخصیت نمایشی با وابستگی و رفتار‌های اغراق‌آمیز کودکانه مشخص می‌شود. این گروه همانند کودکان گریه می‌کنند یا می‌خندند و احساسات شدیدا متغیری داشته و نظرشان در رابطه با دیگران سریعا تغییر می‌کند.

شخصیت نمایشی سرزنده

این افراد در نگاه اول عادی به‌نظر می‌رسند. خود را خوش‌برخورد، اجتماعی، صمیمی، گرم و مهربان نشان داده و پرتکاپو و پرهیجان هستند. اما پس از مدتی تغییر رویه داده و زیر حرف‌های خود می‌زنند و روابط را به تلخی می‌کشانند.

شخصیت نمایشی موافق

این افراد تمام زندگی خود را وقف خوشنود ساختن دیگران می‌سازند و نیاز شدید دارند که دیگران آن‌ها را دوست داشته باشند. تحسین، چاپلوسی و موافقت با تمام افکار دیگران از مشخصه‌های آن‌ها است. این گروه مخالفت یا خشم خود را پشت چهره مهربان و آرام خود پنهان می‌کنند.

ازدواج با فرد مبتلا به شخصیت نمایشی

این افراد هم‌زمان با اینکه به شما به‌عنوان همسر خود بسیار وابسته هستند، سعی در جلب‌توجه اطرافیان دارند. این افراد کوچک‌ترین بی‌توجهی را از سوی شما تاب نمی‌آورند و باید انرژی مضاعفی را برای رسیدگی به آن‌ها و نیاز‌هایشان صرف کنید. از سوی دیگر، این افراد در روابط عاطفه دمدمی مزاج بوده و توانایی حفظ روابط بلند‌مدت را ندارند. علاوه بر این رفتار‌های غیر‌عادی که برای جلب‌توجه دیگران از آن‌ها سر می‌زند، ممکن است شما را در جمع دوستان و آشنایان سرافکنده کند. نکته مهم دیگر درباره این افراد این است که از توجه جنس مخالف به خود لذت می‌برند و به همین دلیل بیشتر دوستان آن‌ها از جنس مخالف هستند. بنابراین اگر پیش از ازدواج، علائم ذکرشده در این مقاله را در فرد مقابل مشاهده کردید، باید به مشاور خانواده یا زوج درمانگر مراجعه کرده تا شما را راهنمایی نماید، چرا‌که ازدواج با این افراد چیزی جز رنج و پشیمانی در پی ندارد.

در صورت ازدواج با این افراد نیز توصیه می‌شود که در اسرع وقت از یک روانشناس یا روانپزشک متبحر کمک بگیرید.

شخصیت نمایشی در زنان

اختلال شخصیت نمایشی در زنان با ابراز وجود جنسی به‌طور قابل توجهی پایین‌تر همراه است. عزت نفس پایین‌تر و نارضایتی زناشویی بیش‌تری هم در زنان مبتلا به این اختلال مشاهده می‌شود. دغدغه جنسی بیش‌تر، میل جنسی پایین‌تر، بی‌حوصلگی جنسی بیش‌تر و اختلال ارگاسمی بیش‌تری در آن‌ها دیده می‌شود. اختلال هیستریونیک در زنان، احتمال یک رابطه خارج از ازدواج را بالاتر می‌برد. نیاز به توجه مداوم که از شریک جنسی یا شریک زندگی خود دریافت نمی‌کنند، از جمله مواردی است که زنان مبتلا به هیستریونیک آن را به عنوان عامل روابط خارج از تعهد خود بیان می‌کنند.

شخصیت نمایشی در مردان

اختلال شخصیت نمایشی در مردان چندان متفاوت از شخصیت نمایشی در زنان نیست. اختلال هیستریونیک در مردان هم با نیاز مبرم به توجه همراه است؛ رفتارهای نمایشی، ظاهر نامتعارف، تصمیمات ناگهانی و بدون فکر، رفتارهای نامناسب، روابط متزلزل، تلقین پذیری و… در زنان و مردان مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک مشترک است.

تشخیص اختلال شخصیت نمایشی

آگاهی از نشانه‌ها و علائم افراد مبتلا به این اختلال می‌تواند کمک خوبی برای تشخیص افراد مبتلا باشد اما یکی از خصلت‌های مهم افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی که شناسایی و تشخیص این اختلال را آسان می‌کند، همکاری این افراد در جلسات مشاوره است. مبتلایان به اختلال نمایشی به دلیل آنکه بسیار در مصاحبه و گفت و گو حرفه‌ای هستند، بسیاری از اتفاقات را با جزئیات توضیح می‌دهند و مفصل به صحبت می‌پردازند. البته، اغراق و نمایشی رفتار کردن مبتلایان، چیزی است که یک درمانگر باید به آن توجه کند تا در دام این رفتارهای نمایش گونه نیفتد. لغزش‌های زبانی، تاکید و مکث‌ها به همراه توضیحات اغراق‌آمیز و پر زرق و برق از جمله مواردی است که در معاینه‌های شناختی می‌تواند صورت بگیرد.

درمان اختلال شخصیت نمایشی

در هیستریونیک مانند سایر اختلالات باید توجه داشت که فرد به بیماری خاصی از نظر جسمی مبتلا نشده باشد. افراد مبتلا اصولاً احساساتی مانند خشم و غم را در خود نمی‌پذیرند و بنابراین اعتقادی به آنکه مبتلا به این بیماری و این نوع اختلال هستند، ندارند. این مقاومت موجب می‌شود که فرد در روند درمان به دلیل عدم آگاهی، با مشکل رو به رو شود و روند درمان را کند و تدریجی کند. اصولاً آنچه که این افراد را به مراجعه به درمانگر وادار می‌کند، ابتلاء به بیماری افسردگی است. ابتدا در جلسات روان درمانی، درمانگر در تلاش است که افراد مبتلا بتوانند احساسات خود را بشناسند و آنها را بپذیرند. این بیماری روند پیشگیرانه ای ندارد اما توصیه می‌شود که با در پیش گرفتن شیوه‌های تربیتی مطلوب از ابتلای افراد به این نوع اختلال جلوگیری کرد. هدف از این درمان این است که به فرد کمک شود تا انگیزه‌ها و ترس‌هایی را که سبب افکار و رفتار او می‌شوند، کشف کند و با روش مثبت‌تر و بهتری با دیگران ارتباط بر‌قرار کند.