بیماری آلزایمر باعث از بین رفتن سلول‌های عصبی در مغز می‌شوند و قسمتی از بافت مغز را از بین میبرد. با وخیم شدن بیماری، بافت مغز کاهش پیدا می‌کند و مناطقی که حاوی مایع مغزی نخاعی هستند بزرگتر می‌شوند که باعث آسیب رسیدن به حافظه، توانایی صحبت کردن و قوه ادراک می‌شود.
امروز در این مقاله از ماورای سلامت نکات خیلی مفید و عملی و کاربردی را برای شما در نظر گرفته ایم.
مواجه با این فکر که یکی از عزیزان شما به آلزایمر مبتلا شده است دشوار است اما اینکه افراد با بالا رفتن سنشان کمی فراموش کار شوند طبیعی است. ولی چگونه می‌شود یک فراموشی ساده و بی ضرر را از بیماری آلزایمر تشخیص داد؟ در افراد ۶۵ سال به بالا از هر هشت نفر حداقل یک نفر از آلزایمر رنج میبرد. در مراحل اولیه بیماری، ممکن است آلزایمر بر افراد خانواده و دوستان پوشیده باشد. اما برخی نشانه های اولیه وجود دارد که با کمک آن ها میتوان این بیماری را تشخیص داد. بهتر است سریعا و در همان مراحل اولیه بیماری به پزشک مراجعه کرد. اگر تشخیص آلزایمر به موقع باشد درمان آن در مراحل اولیه بسیار آسان‌تر است.
آزمایش ساده‌ای برای تشخیص آلزایمر وجود ندارد و در بیشتر مواقع تنها راه تشخیص این بیماری گرفتن شرح حال بیمار از افراد نزدیک و دوستان اوست. آزمایش وضعیت روانی یا Mental status teste ( آزمایشی است که برای تعیین سلامت روانی افراد به کار می‌روند.) و آزمایش کوتاه وضعیت ذهنی یا MMSE که می‌تواند مهارت‌های ذهنی و حافظه کوتاه مدت را اندازه گیری کند هم یکی از راه های تشخیص آلزایمراست.
آلزایمر به شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد. گاهی این نشانه‌ها بسیار سریع رشد می‌کنند و در طی چند سال باعث مشکلات حافظه ای شدید و گیجی می‌شوند. از طرفی دیگر ممکن است روند این بیماری برای فرد دیگری به صورت تغییرات تدریجی و طولانی مدت باشد و ۲۰ سال طول بکشد تا چرخه بیماری کامل شود. اما اکثر افراد مبتلا، بعد از تشخیص آلزایمر کامل بعد از گذشت ۳ تا ۹ سال جان خود را از دست میدهند.
نشانه های آلزایمر
افرادی که مشکوک به بیماری آلزایمر هستند، نشانه هایی را از خود بروز میدهند که طبق آن ها میتوان بیمار بودن آن ها را تشخیص داد. این نشانه‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: دسته اول نشانه‌های هستند که اختلال در حافظه و توانایی صحبت کردن، و دسته دوم نشانه‌هایی هستند که اختلال در رفتار را هشدار میدهند. در ادامه به بررسی این نشانه ها می‌پردازیم.
۱-نشانه هشدار دهنده اختلال در حافظه و صحبت
معمولا در مراحل اولیه آلزایمر حافظه ی بلند مدت دست نخورده باقی می‌ماند، در حالی که حافظه کوتاه مدت کمی دچار مشکل می‌شود. اگر با فردی که نشانه های اولیه آلزایمر را دارد صحبت کنید، ممکن است صحبتی که با او داشته اید را فراموش کند و یا سوالی که پرسیده بود را دوباره تکرار کند. این بیماری در توانایی صحبت کردن نیز اختلال ایجاد می کند و ممکن است فرد آلزایمری حتی کلمه هایی که مرتبا از آنها در صحبت‌های روزانه استفاده می‌شود را به خاطر نیاورد.
۲-علامت هشدار دهنده رفتار
آلزایمر می‌تواند باعث گیجی و تغییر در رفتا‌رها شود مثلا بیمار ممکن است در مکان‌های آشنا گم شود. تغییر در روحیه و خطا در قضاوت نیز در افراد مبتلا به آلزایمر دیده می‌شود. برای مثال افرادی که تا قبل به ظاهر خود اهمیت می‌دادند، ممکن است لباس های کثیف به تن کنند یا فراموش کنند که موهای خود را بشویند.
تاثیر آلزایمرمی‌تواند بسیار شدید باشد به طور مثال ممکن است بیمار دیگر توانایی انجام کارهای عادی مانند پخت و پز را نداشته باشد. با گذشت زمان و وخیم تر شدن بیماری، امکان دارد افراد یا مکان‌های آشنا را تشخیص ندهد ، به سادگی گم شود و یا از وسایل اشتباه استفاده کند. مثلا با چنگال موهای خود را شانه کند. بی اختیاری، مشکلات تعادل و ناتوانی در صحبت کردن از مشکلات رایجی است که در مراحل پیشرفته بیماری به وجود می‌آید.
درمانی برای آلزایمر وجود ندارد و هیچ راهی نیز برای آرام کردن روند صدمه به عصب‌های مغز نیز نیست. اما داروهایی وجود دارد که می‌توانند به حفظ مهارت‌های ذهنی و کاهش علائم کمک کنند. اگر بیمار زود درمان را شروع کند، ممکن است بتواند کمتر به دیگران وابستگی پیدا کند و برای مدت زمان بیشتری کارهایش را به تنهایی انجام دهد.
در مراحل ابتدایی، افرادی که آلزایمر دارند معمولا متوجه می‌شوند که چه اتفاقی برایشان در حال رخ دادن است و به همین دلیل ممکن است ناراحت و افسرده شوند. با گذشت زمان فرد بیمار ممکن است دچار از هم گسیختگی روانی شود و حالتی تهاجمی پیدا کند.
هم چنین افرادی که دچار آلزایمر پیشرفته می‌شوند ممکن است توانایی خود در راه رفتن، صحبت کردن و یا پاسخ به دیگران را از دست بدهند. سرانجام بیماری می‌تواند مانع از انجام فعالیت های حیاتی آنها، مانند توانایی بلعیدن غذا شود. در این زمان به مراقبت آسایشگاه نیازاست. جایی که بتوانند درد بیمار را تسکین دهند و تحت نظر مراقبت‌های ویژه قرار‌بگیرد.
فعالیت فیزیکی به فرد بیمار کمک می‌کند بتواند برخی عضلات را قوی نگه دارد تا هماهنگی و تعادل خود را از دست ندهد. این کار حتی می‌تواند روحیه‌اش را تقویت کند تا کمتر استرس داشته باشد. تکرار و انجام فعالیت‌هایی مانند پیاده روی، باغبانی و یا حتی تا کردن لباس‌ها می‌تواند بهترین کار برای آرامش دادن به فرد بیمار باشد.
نوشیدنی‌های رژیمی ؛ افزایش خطر سکته مغزی و آلزایمر
بسیاری از ما به جای استفاده از نوشیدنی‌های شیرین شده با قند، از نوشیدنی‌هایی استفاده می‌کنیم که با قندهای مصنوعی شیرین شده‌اند و فکر می‌کنیم این کار به سلامت ما کمک می‌کند. اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که اینطور نیست. در واقع افراد بالغی که روزانه حداقل یک مرتبه از نوشیدنی های رژیمی استفاده می‌کنند، در مقایسه با کسانی که از این نوشیدنی‌ها استفاده نمی‌کنند و یا حداقل هفته‌ای یکبار نوشیدنی رژیمی مصرف می‌کنند، حدودا سه برابر بیشتر در خطر سکته مغزی و آلزایمر قرار دارند.از آنجا که پزشکان روز به روز بیشتر به مصرف نکردن قند توصیه می‌کنند، برخی از مردم جایگزین کردن قندهای مصنوعی را روشی سالم برای کاهش ضرر قند می‌دانند. با این حال تحقیقات بسیاری نشان داده‌اند قندهای مصنوعی هم بی ضرر نیستند. بلکه ضرر بالقوه قندهای مصنوعی می‌تواند منجر به آسیب‌هایی مانند آلزایمر و سکته مغزی شود . با اینکه در این تحقیقات هیچ رابطه‌ای بین مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده با قند و سکته مغزی و آلزایمر پیدا نشده است با این حال درباره ضررهای آن هشدارداده شده است. پزشکان توصیه می‌کنند که به جای استفاده از نوشیدنی‌های قندی یا رژیمی در طول روز بیشتر از آب استفاده شود.
از طرف دیگر بین مصرف نوشیدنی‌های رژیمی و سکته مغزی و بیماری‌های زوال عقل مانند آلزایمر ارتباط وجود دارد. با اینکه آزمایشات انجام شده روی افراد، شواهد مستند و قابل اعتمادی برای قطعیت این نظریه در اختیار ما قرار نمی‌دهند و در آزمایش‌ها تنها ۳ درصد افراد دچار سکته مغزی و ۵ درصد گرفتار زوال عقل شدند، اما این آمار نشان می‌دهد که همچنان تعداد بسیار کمی با این مشکل مواجه می‌شوند. در هرصورت باید در میزان مصرف خود از این مواد غذایی دقت کنید و تا جای ممکن از غذاهایی با ارزش مواد مغذی بالا استفاده کنید تا به سلامت مغز و قلب خود کمک کنید.
آیا راهی هست که بتوان با آن از ابتلا به آلزایمر پیشگری کرد؟
با اینکه درمانی برای آلزایمر پیدا نشده‌است اما راه‌هایی برای پیشگیری از مبتلا شدن به آن وجود دارد. برنامه غذایی و ورزش در پیشگیری از ابتلا به این بیماری بسیار موثرهستند. تحقیقات نشان میدهند که احتمال مبتلا شدن به این بیماری در افرادی که در برنامه غذایی خود مرتبا از سبزیجات، ماهی و آجیل‌ها استفاده می‌کنند و فعالیت بدنی قابل توجهی دارند، کمتراست. در ادامه روش‌های پیشگیری از آلزایمر را بررسی می‌کنیم.
پیشگیری از آلزایمر ؛ سبک زندگی سالم
داشتن شيوه زندگي سالم اختلال حافظه را تا ۱۲ سال و بيماري قلبي را نيز تقريبا تا ۶ سال به تاخير می‌اندازد. براي داشتن زندگي سالم و بدون بيماري به ۵ نکته بايد توجه کرد:
- ورزش منظم
- عدم استعمال دخانيات
- داشتن وزن متناسب
- رعايت برنامه غذايي سالم
- مصرف نکردن مشروبات الکلي
افرادي که ۴ يا ۵ نکته ذکر شده را رعايت مي کنند، ۶۰ درصد کمتر دچار اختلال حافظه، حمله قلبي و سکته مي‌شوند. همچنين ۴۰ درصد کمتر در معرض خطر سرطان و ۷۰ درصد کمتر در معرض ديابت قرار مي‌گيرند.
پیشگیری از آلزایمر ؛ مصرف گردو
رژیم غذایی مملو از گردو می‌تواند از ابتلا به آلزایمر پیشگیری کند و یا روند پیشرفت این بیماری را کاهش دهد. درتحقیقی اثر یک رژیم غذایی سرشار از گردو بر روند پیشرفت آلزایمر روی موش‌ها بررسی شد. محققان در این مطالعه موش‌های مبتلا به آلزایمر را به دو گروه تقسیم کردند. به گروه اول برای مدت ۹ تا ۱۰ ماه رژیم غذایی دادند که حاوی شش یا ۹ درصد گردو بود.( در انسان ها این میزان با مصرف ۲۸٫۳۵ گرم تا ۴۲٫۵۲ گرم گردو در روز برابر است).
گروه دوم موش‌ها، رژیم غذایی بدون گردو داشتند. در پایان این مطالعه، هر دو گروه را از لحاظ توانایی‌های یادگیری، هماهنگی، حرکتی و رفتار مرتبط با تشویش آزمایش کردند. در آخر مشخص شد که موش‌های آلزایمری با رژیم غذایی مملو از گردو نسبت به موش‌هایی که رژیم غذایی بدون گردو داشتند در تمامی موارد آزمایش مقدار قابل توجهی پیشرفت داشتند. این نتایج به دلیل وجود آنتی‌اکسیدان در گردو است. وجود مقدار زیاد آنتی اکسیدانی در گردو، به پیشگیری از افت فعالیت مغزی در موش‌ها گروه اول کمک کرد.
پیشگیری از آلزایمر ؛ یادگیری زبان دوم
یادگیری زبان دوم مهمترین عامل برای سلامت حافظه و جلوگیری از زوال عقل است. حتی اگر یادگیری زبان دوم را در سنین بالا شروع کنید، سلامت مغز و دوام حافظه خود را تضمین می‌کنید. در سال ۱۹۳۶ تعدادی نوزاد تازه متولد شده مورد بررسی قرار گرفتند که ساکن ادینبورگ و اسکاتلند بودند و زبان مادریشان انگلیسی بود. ازاین کودکان در سال ۱۹۴۷ در سن ۱۱ سالگی تست هوش گرفته شد.
بین سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ این افراد اوایل دهه هفتاد عمر را سپری می‌کردند و از آنان مجددا تست هوش گرفته شد. برخی از این افراد زبان دوم را قبل از ۱۸ سالگی و بعضی دیگر در سنین بالای ۱۸ سالگی آموخته بودند ولی نتایج برای هر دو گروه یکسان بود و توانایی شناختی و هوش عمومی داوطلبانی که به بیش از یک زبان تسلط داشتند بیشتر بود. در ادامه زوال عقل در این افراد روند کندی داشت و اکثر آنان از سلامت کامل حافظه برخوردار بودند.
پیشگیری از آلزایمر ؛ مصرف رزماری و نعناع
عصاره رزماری و نعنا به کاهش خطر ابتلا به آلزایمر کمک می‌کنند. این مواد به دلیل دارا بودن خواص آنتی اکسیدانی در کاهش اختلالات آلزایمر موثر هستند و مصرف دوزهای کافی روزانه از عصاره نعنا و رزماری در کاهش خطر ابتلا به این بیماری موثرند. این عصاره‌های گیاهی اثرات سودمندی بر روی بیماری‌های اختلال شناختی مانند توانایی درک و حل مسئله دارند.
پیشگیری از آلزایمر ؛ عدم زیاده‌روی در مصرف گوشت قرمز
مصرف زیاد گوشت قرمز، میزان آهن موجود در مغز را بالا میبرد و در نتیجه خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. بررسی روی بیماران مبتلا به آلزایمر نشان می‌دهد که آهن در بخش‌هایی از مغز انباشته می‌شود که در مراحل اولیه بیماری آسیب دیده‌اند. همچنین اسکن‌های مغزی نشان میدهند که میزان آهن دریافتی بدن با تخریب بافت مغزی در بیماران آلزایمری مرتبط است.
این به این معناست که اگر مقدار آهن در بافت های مغزی بیش از حد مورد نیاز باشد می‌تواند منجرافزایش خطر ابتلا به آلزایمر شود. اگرچه نتایج این مطالعه نقش آهن را در ایجاد آلزایمر اثبات نمی‌کند اما محققان معتقدند که مصرف آهن ممکن است به تشدید این بیماری کمک کند. اگرچه مصرف آهن برای عملکرد صحیح سلول‌ها ضروری است اما مصرف زیاد آن می‌تواند مضر باشد.
بیشترین میزان انباشتگی آهن در مغز، در سلول‌هایی دیده می‌شود که غلاف میلین (یک لایه پروتئینی که باعث افزایش سرعت هدایت پیام‌های الکتریکی می‌شود.) را تولید می‌کنند، افزایش آهن در این سلول‌ها باعث تخریب غلاف میلین می‌شود و در نتیجه به از بین رفتن سلول‌های مغزی و تشدید بیماری آلزایمر منجر می‌شود. همچنین افزایش آهن در هیپوکامپ (قسمتی از دستگاه لیمبیک مغز که مرکز یادگیری است.) با افزایش تخریب بافت این غده در بیماران مبتلا به آلزایمر مرتبط است.
پیشگیری از آلزایمر ؛ مصرف دارچین
دو ترکیب موجود در دارچین به نام‌های سینامیک آلدهید و اپی کاتچین مانع از بروز بیماری آلزایمر می‌شوند. باید بدانید که عطر این ادویه مدیون وجود همین سینامیک آلدهید است. اپی کاتچین آنتی اکسیدانی است که در مواد غذایی دیگری مانند شکلات تلخ هم وجود دارد.
این دو ترکیب موجود در دارچین از پیشرفت آشفتگی رشته‌های باریک مغز که باعث ابتلا به بیماری آلزایمر می‌شود جلوگیری می‌کنند. باید بدانید که ارتباطی بین دیابت نوع ۲ و بیماری آلزایمر نیز وجود دارد. به خاطر این که میزان بالای گلوکزی که در خون افراد دیابتی دیده می‌شود، منجر به بروز استرس اکسیداتیو می‌شود که از مشخصات مشترک این دو بیماری است.
البته توجه داشته باشید که به جز دارچین ادویه‌های دیگری هم برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر موثرند. در بین این ادویه‌‌ها میتوان به زردچوبه اشاره کرد. زردچوبه نیز خواص آنتی اکسیدانی دارد که از بیماری‌های مربوط مغز و اعصاب جلو گیری می‌کند. سعی کنید در تهیه‌ی غذاهایتان از دارچین استفاده کنید و یا مقدار کمی دارچین به چای و قهوه‌تان اضافه کنید. در هر حال تمام سعی‌تان را برای مصرف این ادویه‌ی مفید به کار بگیرید.
پیشگیری از آلزایمر ؛ مصرف کرفس
کرفس مانع از فراموشی می‌شود. کرفس حاوی نوعی فلاونوئید ( دسته‌ای از فراورده‌های گیاهی هستند که رنگدانه‌های زرد را پدید می‌آورند.) است که مانع از آسیب به مغز می‌شود. افرادی که کرفس می‌خورند نه تنها از مزه خوب این سبزی لذت می‌برند بلکه مانع از بروز بیماری های زوال عقل ناشی از پیری خود می‌شوند. این ماده میزان رسوب پروتئین‌های عامل بروز دمانس یا همان زوال عقل را در مغز به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد. سبزی‌های دیگری مانند بابونه و فلفل دلمه سبز نیز از همین ویژگی را دارند. آزمایش بر روی موش‌هایی که ژن آلزایمر به آنها وارد شده بود نشان داد که «فلاونوئید دیوسمین» موجود در کرفس روند بروز بیماری آلزایمر را در موش‌ها به شدت کاهش داد.
