اضافه وزن و چاقی می‌تواند منجر به بیماری‌های خطرناکی شود. به عنوان مثال چاقی می‌تواند خطر ابتلا به سکته قلبی، سکته مغزی و یا دمانس عروقی (دمانس عروقی نوعی بیماری شبیه به آلزایمر است) را افزایش دهد.
امروز در این مقاله از ماورای سلامت نکات خیلی مفید و عملی و کاربردی را برای شما در نظر گرفته ایم.
چه عواملی باعث چاقی و افزایش وزن می‌شود؟
مقدار انرژی موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها با مقیاسی به نام کیلو کالری محاسبه می‌شود که به اختصار به آن کالری می‌گویند. شما با خوردن غذا و نوشیدنی، کالری دریافت می‌کنید و با فعالیت کردن، کالری می‌سوزانید. زمانی که کالری دریافتی شما بیشتر از مقداری باشد که بدن برای فعالیت کردن به آن نیاز دارد، بدن کالری اضافه را به چربی تبدیل و آن را درخود ذخیره می‌کند. اگر دائما میزان کالری دریافتی شما نسبت به میزان کالری که می‌سوزانید بیشتر باشد، کم کم به وزنتان اضافه می‌شود.
این نکته را به خاطر داشته باشید که در بعضی مواقع فشارهای عصبی و استرس نیز باعث افزایش وزن و چاقی می‌شود.
ارتباط چاقی با سکته قلبی چیست؟
اضافه وزن، چربی را در رگ‌های خونی افزایش می‌دهد. این چربی‌ها باعث آسیب دیدن و یا بسته شدن رگ‌های انتقال دهنده خون به قلب و در نتیجه سکته قلبی می‌شوند. اگر رگ‌هایی که خون را به مغز می رسانند، آسیب ببینند و یا با چربی مسدود شوند، سکته مغزی و یا دمانس عروقی رخ می‌دهد.
ارتباط چاقی با سکته قلبی ؛ چربی و شکل بدن
مطمئنا برای سالم ماندن به مقدار معینی چربی در بدن احتیاج است. اما چربی بیش از اندازه به خصوص در اطراف کمر و شکم سلامتی شما را به خطر می اندازد.
بیشتر افراد نگران چربی‌هایی هستند که حضور آنها محسوس است، مانند چربی‌هایی که زیر پوست جمع می‌شوند. به این دسته از چربی‌ها، چربی زیر جلدی گفته می‌شود. اما آن دسته از چربی ها که باید نگران آن بود چربی زیر جلدی نیست؛ بلکه چربی احشایی است. چربی احشایی چربی‌هایی هستند که در اطراف اندام‌های داخلی بدن مانند کبد و قلب جمع می‌شوند. در واقع این چربی‌ها هستند که سلامتی انسان را به خطر می اندازند.
چربی احشایی برعملکرد هورمون‌های بدن تاثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث:
- افزایش کلسترول بد در خون
- افزایش فشارخون
- افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو
- و در نهایت منجر به بیماری‌های قلبی و عروقی شوند.
وجود چربی در پهلوها، کار هورمون انسولین را سخت می‌کند. انسولین وظیفه کنترل میزان گلوکز (قند) خون را بر عهده دارد و اگر در عملکرد آن اختلال ایجاد شود باعث دیابت نوع دو می‌شود. وجود مقدار زیادی گلوکز در خون نیز به رگ‌ها آسیب می‌زند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
شکل ظاهری بدن افراد متفاوت است. افرادی که فرم ظاهری بدن آنها “سیبی” شکل است (به این معنی که چربی‌ها دراطراف شکم و کمرشان جمع شده است) نسبت به افرادی که بدن “گلابی” شکل دارند (یعنی چربی آنها اطراف ران‌ها و باسن جمع شده) خطر بیماری‌های قلبی بیشتری تهدیدشان می‌کند. به این خاطر که در افراد با اندام سیبی شکل چربی در اطراف اندام‌های داخلی بدن جمع می‌شود.
احتمال سکته قلبی در افرادی که شرایط زیر را دارند بیشتر است. به خصوص اگر با كلسترول بالا همراه باشد :
- فشار خون بالا
- داشتن سابقه حمله و سكته قبلي
- سابقه خانوداگی حملات قلبي
- بالا بودن سطح تري گليسريدها (نوعی چربی خون)
- مصرف الكل
- سن بالاي ۴۵ سال در مردان و بالاي ۵۵ سال در زنان
ارتباط چاقی با سکته قلبی ؛ نشانه‌های سکته قلبی چیست؟
از نشانه‌های متداول گرفتگی رگ‌ها و یا سکته قلبی می‌توان به درد در وسط قفسه سینه هنگام راه رفتن، بلند کردن وسایل سنگین یا بالا رفتن از پله‌ها اشاره کرد. اگر درد قفسه سینه با استراحت از بین برود، این درد علامت هشداردهنده‌ای از یک حمله قلبی قریب الوقوع می‌باشد. اگر درد قفسه سینه با استراحت ادامه پیدا کرد، نشان از یک حمله قلبی می‌باشد که جان فرد را تهدید می‌کند.
در نظر داشته باشید که:
- درد نشان دهنده ی سکته قلبی حتما نباید در قفسه سینه و با شدت بالا باشد. این درد شاید بیشتر به شکل فشار، سفتی یا تنگی نفس حس شود.
- این درد و فشار حتی می‌تواند در شانه ی سمت چپ، گلو، فک یا پشت بدن نیز حس شود. احساس درد و فشار در شانه سمت چپ، چانه یا دست نیز بسیار شایع است.
- برخی از افراد ممکن است حالت تهوع، ضعف، سرگیجه، سکسکه، تعرق و یا مشکل ناگهانی تنفس را تجربه کنند. به طور کلی ممکن است فرد ناگهان احساس ناخوشی کند. این نشانه‌ها می‌توانند از ۱۵ دقیقه تا چندین ساعت طول بکشند. کسانی که سنشان بالاست یا دیابت دارند، ممکن است این علائم را به صورت خفیف تر حس کنند.
بیماری‌های قلبی حد و مرز نمیشناسند
سکته و بیماری های قلبی حتی ممکن است در افرادی که کمتر در خطر هستند نیز خود را نشان دهند. برای سکته قلبی حتما لازم نیست اضافه وزن داشته باشید و یا سیگاری و کم تحرک باشید. در تازه ترین گزارش انجمن ملی قلب آمریکا که گروه بزرگی از مردم را مورد بررسی قرارداده بود، از بین ۱۰۰۸۴۴ نفری که بدون مشکل قلبی و عروقی، اولین حمله قلبی خود را تجربه کردند، حدود سه چهارم این گروه دیابتی نبودند، بیشتر از یک سوم آنها فشارخون نداشتند. بیش از نصف آنها کلسترول بالا و یا استفاده ای از سیگار یا تنباکو نداشتند. و در آخر گروهی از این افراد مشکل دیابت، فشار خون بالا و یا کلسترول بالا داشتند اما از آن با خبر نبودهاند.
بیماری قلبی فقط برای مردان نیست. مرگ بر اثر بیماری قلبی در زنان نیز عامل اصلی به حساب می آید. در واقع میزان مرگ بر اثر بیماری‌های قلبی در زنان ۱۰ برابر مرگ بر اثر سرطان سینه است. مانند مردان، زنان هم باید مواظب علائم مشکوک مانند حالت تهوع، بالا آوردن، ضعف، سرگیجه، سکسکه، عرق کردن و یا مشکلات تنفسی ناگهانی باشند. با این حال می‌توان گفت که در زنان بیشترین نشانه سکته قلبی فشار روی قفسه است.
از کجا بدانیم که اضافه وزن داریم و یا چاق هستیم؟
برای اینکه بدانیم چاق هستیم و اضافه وزن داریم دو راه وجود دارد. راه اول محاسبه شاخص توده بدنی یا همان BMI و راه دوم اندازه گیری دور کمر.
۱- محاسبه شاخص توده بدنی یا BMI
برای محاسبه BMI خود نیاز به قد بر حسب متر و وزن بر حسب کیلوگرم دارید. این مقادیر را در فرمول ” تقسیم وزن (کیلوگرم) بر قد (متر) به توان ۲.” جایگذاری کنید. حاصل این فرمول عددی است که به آن BMI می‌گوییم. میزان BMI شما مشخص می‌کند که در کدام یکی از دسته‌های کمبود وزن، سالم، اضافه وزن و یا چاق قرار می‌گیرید.
این نکته را در نظر داشته باشید که BMI تراکم ماهیچه های شما را در نظر نمیگیرد. ممکن است هیکل عضلانی داشته باشید اما در دسته چاق و یا اضافه وزن قرار بگیرید.
بهتر است بدانید که نژاد افراد بر سلامتیشان تاثیرگذاراست. مثلا افراد بالغ اهل آسیا و یا کارائیب آفریقا حتی اگر BMI زیر ۲۵ داشته باشند هم سلامتیشان در خطر است.
به همین جهت برای تعیین دقیق وضعیت سلامتی به راه دوم یعنی اندازه دور کمر احتیاج است.
۲- اندازه گیری دور کمر یا WHR
می‌توانید با اندازه دور کمر مشخص کنید که آیا چربی بیش از حد در اطراف کمر و شکمتان وجود دارد یا خیر. بزرگ بودن سایز کمر نشان دهنده وجود مقدار زیادی چربی احشایی در داخل بدن و اطراف اندام‌های داخلی است.
برای اندازه گیری دور کمرتان، متر را بردارید و آن را در حد فاصل انتهای دنده‌ها و ابتدای ران‌ها قرار بدهید. متر را محکم در بالای شکمتان نگه دارید تا اندازه دقیق دور کمرتان مشخص شود.
اندازه مناسب دور کمر برای آقایان و خانم ها به شرح زیر است:
- کمتر از ۹۴ سانتی متر برای مردان
- کمتر از ۸۰ سانتی متر برای زن‌ها
راه‌هایی برای کنترل و کاهش وزن
برای کاهش وزن باید:
- عادت غذایی خود را تغییر بدهید: به اندازه مناسب غذا بخورید و زیاده روی نکنید، غذاهای سالم بخورید، به میزان کالری درج شده روی بسته بندی غذاها توجه کنید و از مصرف کالری زیاد بپرهیزید.
- سعی کنید فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشید: به جای آسانسور از پله استفاده کنید. در انجام کار‌های خانه کمک کنید. می‌توانید یک ایستگاه زودتراز اتوبوس یا مترو پیاده شوید. برای مسیرهای یک کیلومتری از ماشین استفاده نکنید. از تلفن بی‌سیم استفاده کنید تا مجبور شوید موقع حرف زدن راه بروید. تماشاگر بازی بچه‌ها نباشید، در بازی آنها شرکت کنید. در سفر کفش ورزشی ببرید. ورزش‌های هوازی را انتخاب کنید. و به یاد داشته باشید که راه حل‌های گفته شده جایگزین ورزش نمی‌شوند!
