اغلب وقتی احساس سنگینی و پف کردگی یا به اصطلاح یبوست می‌کنید، دنبال راهی می‌گردید که شکم‌تان سریع‌تر کار کند. مشکل یبوست می‌تواند مزمن باشد و یا گاهی اوقات پیش بیاید. شاید برای بهبودی‌تان از داروهای شیمیایی خسته شده باشید و به دنبال داروی گیاهی بگردید. ما در این مقاله تمام راهکارهای درمان یبوست یا خشکی مزاج را به شما معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
امروز در این مقاله از ماورای سلامت نکات خیلی مفید و عملی و کاربردی برای شما در نظر گرفته ایم.
علائم یبوست
پیش از آنکه به دنبال راه‌هایی برای درمان یبوست باشیم، بهتر است با علائم آن آشنا شویم.
- مدفوع سفت
- زور زدن بیش از حد برای به حرکت در آوردن روده ها
- احساس عدم تخلیه کامل
- نیاز به کمک برای تخلیه رکتوم
- درد شکمی
- حالت تهوع و پف کردگی
معجون معجزه آسای ماورای سلامت برای رفع یبوست
راهکارهای کاربردی برای درمان یبوست
درمان یبوست با استفاده از درمان‌های خانگی
پیدا کردن داروهای گیاهی برای درمان یبوست ساده است. در واقع بسیاری از ملین‌ها بدون نیاز به نسخه، حاوی ترکیبات گیاهی هستند. گیاهان ملین به حرکت روده کمک می‌کنند و باعث خارج شدن مدفوع از بدن می‌شوند. همچنین اضافه کردن فیبر و مایعات به برنامه غذایی افرادی که یبوست دارند، ضروری است.
ارجنگ
ارجنگ یکی از گیاهان دارویی شناخته شده با خاصیت ملین است که از عصاره پوستِ درختی با همین نام گرفته شده است. این عصاره باعث تحریک و حرکت روده‌ها می‌شود. استفاده کوتاه مدت از آن، معمولا برای بدن به خوبی قابل تحمل است، اما ممکن است باعث بروز دردهای شکمی شود، اما استفاده بلند مدت از آن می‌تواند منجر به مشکلاتی برای کبد شود که از ناراحتی‌های خفیف تا از دست دادن کبد را در بر بگیرد.
اسفرزه
اسفرزه فیبر طبیعی ملین است که به سفت شدن مدفوع کمک می‌کند. اسفرزه معمولا برای درمان یبوست مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد و ممکن است با دیگر ملین‌های طبیعی و مصنوعی ترکیب شود. این دارو ممکن است عوارض جانبی از قبیل واکنش آلرژیک، حالت تهوع، معده درد و استفراغ داشته باشد.
ریواس
این گیاه نیز هم در پخت و پز و هم به صورت مستقیم برای از بین بردن یبوست استفاده می‌شود. این گیاه فقط باید به صورت کوتاه مدت مورد استفاده قرار بگیرد.
سنا
سنا برای درمان یبوست و خالی کردن روده، قبل از برخی از روش‌های پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تاثیر میوه این گیاه از برگ آن خفیف‌تر است. سنا را باید به صورت کوتاه مدت و دوزی که پزشک تعیین می‌کند استفاده کنید. استفاده بلند مدت و دوز بالای آن می‌تواند به کبد آسیب وارد کند.
نارون آمریکایی
این گیاه، سابقه بلند مدتی در درمان یبوست دارد. باعث تحریک اعصاب دستگاه گوارش و تولید مخاط می‌شود و یبوست را التیام می‌دهد. نارون آمریکایی حاوی مواد چسبنده‌ای است که مسیر گوارشی را می‌پوشاند. در نتیجه ممکن است جذب برخی داروهایی را که همراه با آن استفاده می شود کاهش دهد.
برگ درخت زبان گنجشک
برگ‌های درخت زبان گنجشک صاف و سبز تیره هستند. بو و عطر این برگ‌ها تا حدودی شبیه به چای سبز است. می‌توان این برگ‌ها را به طور دست‌نخورده یا پاک‌کرده خشک کرد یعنی بدون ساقهٔ میانی. خشک کردن برگ‌ها باید بلافاصله بعد از چیدن باشد. از این برگ‌ها به صورت دمنوش استفاده می‌کنند.
به این صورت که یک نوک انگشت از برگ‌های خشک را در یک فنجان کوچک آب در حال جوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه بجوشانید. درخت زبان گنجشک باعث سهولت عمل دفع شده و روده‌ها را تحریک می‌کند. توصیه می‌کنیم چندین هفته از این گیاه استفاده کنید. البته می‌توانید متناسب با مشکلتان با پزشک داروساز مشورت کنید تا میزان مصرفتان را مشخص کند. خوشبختانه تاکنون مواردی برای عوارض جانبی این گیاه ذکر نشده است.
ریشه گل ختمی
گل ختمی از آن «جامهٔ مخملی»اش گرفته تا در ترکیب تمام بخش‌هایش سرشار از موسیلاژ است برای همین هم یکی از ملین‌های طبیعی محسوب می‌شود. می‌توانید از ریشهٔ خردشدهٔ آن دمنوش تهیه کنید و یا اینکه آن را بجوید. مورد منع مصرفی برای این گیاه وجود ندارد اما اگر شما مشکل خاصی دارید قبل از مصرف حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
بارهنگ
بارهنگ یکی از آن گیاهان معروف و با خاصیت است. مصرف آن به صورت دمنوش با یبوست مقابله می‌کند. می‌توانید یک نوک انگشت از برگ‌های خشک این گیاه را در یک فنجان آب جوش دم و میل کنید. همچنین می‌توانید برگ‌های تازه آن را داخل سالاد ریخته و مصرف کنید. میوه‌ها و سبزیجات ضدیبوست مصرف میوه و سبزیجات (از همه نوع) به مقابله با یبوست کمک می‌کند.
بهترین حالت این است که میوه‌ها را با پوست میل کنید. تا جایی که امکان دارد از میوه‌ها و سبزیجات ارگانیک استفاده کنید. توجه داشته باشید که در بین میوه‌ها و سبزیجات برخی خواص ملینی بالایی دارند مانند کیوی، آب سیب، طالبی، آلو خشک و میوه‌های خشک دیگر و در بین سبزیجات نیز می‌توان به اسفناج اشاره کرد. برای مقابله با یبوست علاوه بر مصرف مواد غذایی ملین باید فعالیت بدنیتان را نیز بالا ببرید. بی‌تحرکی باعث تنبلی روده‌ها و تشدید مشکل یبوست می‌شود.
تمشک
تمشک یکی از غذاهای سرشار از فیبر است و هر فنجانش حدود ۸ گرم فیبر دارد – این میزان، برابر فیبر توت فرنگی است. فیبر حجم مدفوعتان را افزایش می دهد تا کمک کند غذا به نرمی در مسیر گوارش به حرکت درآید. به‌علاوه فیبر باکتری های درون روده را برای گوارش بهینه تغذیه می‌کند.
پرتقال
پرتقال در این زمینه کمک زیادی می‌تواند به شما بکند. پرتقال مقدار زیادی ویتامین C دارد که به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند، فیبر دارد که به حجم گرفتن مدفوع کمک می‌کند و همچنین حاوی فلاونوئیدی به نام نارینجنین است که محققان می گویند مانند ملیّن عمل می‌کند. پرتقال را به صورت میان وعده یا در سالاد مورد استفاده قرار دهید.
آب
تامین آب بدن برای حرکت دادن روده‌ها ضروری است. بدون آب فراوان، مدفوع نمی‌تواند نرم شود و به راحتی در مسیر گوارش حرکت کند. جای تعجب نیست که چرا کم آب شدن بدن یکی از عوامل یبوست است. در روز همیشه به خاطر داشته باشید که آب بنوشید. می‌توانید با قطعات لیمو و خیار به آبی که می‌نوشید طعم اضافه کنید.
روغن کرچک
روغن کرچک دارای یک اثر ملین قوی است. برای درمان یبوست شدید کافیست دو قاشق چایخوری روغن کرچک را با معده‌ی خالی بخورید. حتما توجه داشته باشید که به علت تاثیر شدید این روغن و عوارض آن بر روی روده‌ها سعی کنید از آن برای طولانی مدت استفاده نکنید.
لیمو تازه
یکی از بهترین روش‌ها برای درمان یبوست مصرف لیمو تازه است. برای این کار کافیست چند قطره لیمو به آب خود اضافه کنید و با شکم خالی آن را بنوشید. اگر دچار یبوست مزمن هستید، این کار را به مدت یک هفته ادامه دهید.
کفیر
نوشیدنی‌های لبنی تخمیر شده سرشار از پروبیوتیک هستند. کفیر ۱۰ برابر بیشتر از ماست پروبیوتیک دارد. پروبیوتیک‌ها در اصل غذای باکتری های درون روده هستند و کمک می‌کنند گوارشتان تقویت شود. محققان به این نتیجه رسیده‌اند که پروبیوتیک می‌تواند به بهبود یبوست کمک و مدفوع را نرم‌تر کند. کفیر و ماست‌های حاوی پروبیوتیک را به صورت میان وعده یا همراه با وعده‌های اصلی میل کنید.
سبوس گندم و قهوه، چای یا نوشیدنی‌های بدون کافئین
جای تعجب نیست که سبوس گندم به درمان یبوست و بهبود گوارش کمک می‌کند. لایه بیرونی دانه گندم حاوی فیبر است و هر فنجان آن ۲۵ گرم فیبر دارد. می توانید از سبوس گندم در پخت و پز استفاده کنید تا مزایایش به بدنتان برسد و اگر به تنهایی برایتان کارساز نبود یک فنجان قهوه یا چای را نیز اضافه کنید.
بادام
بادام‌ها سرشار از چربی‌های مفید برای قلب، پروتئین و فیبر هستند اما این میزان منیزیم بالای بادام است که روده را هیجان زده می‌کند. منیزیم اسید معده را خنثی می‌کند و مدفوع را در روده به حرکت در می‌آورد. تنها یک مشت بادام ( ۲۸ گرم ) حاوی ۲۵ درصد از منیزیم مورد نیازتان در طول روز است. بادام میان وعده خوبی است می‌توانید حتی در حال حرکت هم از آن استفاده کنید، می توانید از آرد بادام در پخت و پز و یا اسموتی نیز استفاده کنید.
آلو سیاه
این التیام دهنده قدیمی یبوست نه تنها سرشار از فیبر است (۶ گرم فیبر در هر نصفه فنجان) بلکه حاوی دی هیدروکسی فنیل ایزاتین نیز می‌باشد، ترکیب طبیعی که روده را تحریک می‌کند و همچنین نوعی قند(سوربیتول) که اثر ملین دارد. به‌علاوه آلو سیاه دو برابر موز حاوی پتاسیم است. اگر به اندازه کافی پتاسیم دریافت نکنید ممکن است دچار یبوست و خستگی شوید. آلو سیاه را به صورت مستقیم، در سالاد یا به همراه ماست میل کنید.
گیاهانی که برگ سبز دارند
اسفناج، برگ چغندر و کلم سرشار از مواد مغذی هستند که به فعال شدن دستگاه گوارش از جمله فیبر کمک می‌کند(یک فنجان برگ چغندر حاوی ۴ گرم فیبر است). منیزیم به منقبض شدن روده و پتاسیم که برای تنظیم تعادل مایعات و انقباض عضلات مفید است کمک می‌کند. این سبزیجات را به سالاد و ساندویچ خود اضافه کنید و یا با روغن زیتون و سیر تفت دهید و میل نمایید.
تو یه رژیم غذایی خوب، هیچ نگرانی بابت ییماری‌های گوارشی نیست!
اگه تو یه برنامه غذایی تمام این مواد به اندازه کافی وجود نداشته باشه، مشکل یبوست غیرقابل اجتنابه.
تو رژیم ماورای سلامت شما مجاز به مصرف سالاد، سبزیجات و روغن زیتون در کنار غذاتون هستید و همین باعث می‌شه که دچار یبوست نشید.
پوست میوه‌ها
اگر دچار یبوست هستید، سعی کنید پوست میوه را جدا نکنید. چون پوست میوه ها سرشار از فیبر هستند. در نتیجه به افزایش سرعت حرکت غذاها به سمت روده و اجابت مزاج شما کمک می‌کنند.
محصولات پروبیوتیک
پروبیوتیک‌ها باکتری خوب موجود در دستگاه گوارش، به ویژه روده بزرگ را از نو ذخیره و احیا کرده است. به این ترتیب با مشکلات گوارشی از جمله یبوست مقابله می‌کنند. بر اساس برخی مطالعات، تعداد دفعات مزاج در افراد مبتلا به یبوست، حداقل پس از ۱۴ روز مصرف روزانه BB-12، به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد.
با این حال باید توجه داشته باشید که لاکتیویا داروی ملیّن نیست. بلکه یک نوع ماست حاوی باکتری‌های طبیعی است که پیش‌تر نام بردیم و به تنظیم دستگاه گوارش کمک می‌کند. به طور کلی مکمل‌های پروبیوتیک بر کارکرد سیستم ایمنی، سرطان، اسهال ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک، اسهال مسافرتی، آلرژی، عدم تحمل لاکتوز و کلسترول افزایش یافته خون و تولید ویتامین‌ها در بدن اثرات مثبتی دارند. مصرف پروبیوتیک در تمام موارد ذکر شده باید با مشورت پزشک صورت بگیرد.
مصرف انجیر
شب‌ها مقداری انجیر را در آب خیس کنید و صبح، ناشتا این انجیرها را همراه آب آن بخورید. این کار کمک زیادی به رفع یبوست و سهولت دفع خواهد کرد.
مصرف خاکشیر
نوشیدن شربت خاکشیر می‌تواند به رفع یبوست کمک زیادی کند. دو قاشق غذاخوری خاکشیر را در یک لیوان آب گرم ریخته و آن را میل کنید.
مصرف روغن زیتون
روغن زیتون و خود زیتون در جلوگیری از یبوست بسیار مفید هستند. در وعده‌های غذایی خود، زیتون و روغن زیتون را بگنجانید.
درمان یبوست با رژیم غذایی
اگر قصد دارید یبوست خود را در کم‌ترین زمان ممکن درمان کنید باید از برنامه غذایی مشخص و درستی پیروی کنید. رژیم‌های غذایی متعددی برای درمان یبوست ابتدایی و یبوست مزمن وجود دارد که شباهت تمام آنها در مصرف بیشتر میوه، سبزی و مایعات است. تفاوت آنها به تفاوت هر شخص بستگی دارد. پزشک متخصص تغذیه با توجه به بدن هر بیمار، سابقه بیماری، سن، جنسیت و کمبودهای بدنی بیمار، یک رژیم متناسب ارائه می‌دهد.
درمان دارویی یبوست
اگر درمان‌های اولیه و اصلی مانند تغییر برنامه غذایی و تحرک و ورزش، تغییری در سیستم گوارش و دفع بیمار ایجاد نکند یا تغیرات جزئی باشد و منجر به بیماری‌هایی مانند بواسیر شود، آن وقت پزشک درمان دارویی را تجویز می‌کند. این نوع تجویز با توجه به هر شخص ممکن است متفاوت باشد. داروهای ضدیبوست به صورت قرص، شربت، پودر یا شیاف تولید می‌شوند. بهتر است به جای خرید و مصرف خودسرانه داروهای درمان یبوست، با پزشک مشورت کنید.
داروهای اورژانسی بدون نسخه
به طور کلی برای درمان هر نوع بیماری باید به پزشک مراجعه شود تا با توجه به مشخصات و ویژگی‌های یک فرد نسخه تجویز شود. ممکن است برخی افراد دارای بیماری دیگری باشند و تداخل داروها اثر آنها را کمرنگ می‌کند یا به یک دارو حساسیت داشته باشند. اگر در شرایط اورژنسی قرار داشته باشید وامکان دسترسی به پزشک نباشد می‌توانید با مشورت پزشک داروخانه، یک داروی بدون نسخه برای درمان یبوست دریافت کنید. در ادامه به معرفی این داروها می‌پردازیم.
داروهای مکمل فیبر
این داروها باید به همراه آب زیاد نوشیده شود تا موجب حجیم شدن مدفوع شوند و روده را فعال کنند. از جمله مشهورترین مکمل‌های فیبر می‌توان به این مواد اشاره کرد:
- کلسیم پلی کروبفیل
- فیبرمتیل سلولزگ
- پسیلیوم
- دکسترین گندم
اسموتیک‌ها
این نوع دارو به جذب آب در دستگاه گوارش کمک می‌کنند:
- سیترات منیزیم
- منیزیم هیدروکسید
- لاکتیتول
- پلی اتیلن گلیکول
محرک‌ها
این دسته از داروهای درمان یبوست، با ایجاد انقباض در روده بزرگ، دفع مدفوع را تسهیل می‌کنند:
- بیزاکودیل
- سنوزید
نرم‌کننده‌های مدفوع
- شیاف
- دوکوزات سدیم
- گلیسیرین
- روغن مینرال
درمان یبوست با نسخه پزشک
- لاکتوز
- لیناکلوتید
- لوبیپروستون
- پلکاناتید
- پلی اتیلن گلیکول
- پروکالوپراید
عوارض داروهای ملین و ضدیبوست
درست است که داروهای ملین موجب فعال شدن روده‌ها می‌شوند اما نباید به طور مداوم از آنها استفاده کنید و دستگاه گوارش خود را به آن عادت دهید. از شایع‌ترین عوارض استفاده مداوم از ملین‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- وابستگی به ملین و از کار افتادن روده‌ها
- اسهال و کم‌آبی
- تشنگی
- حالت تهوع
- نفخ
- سرگیجه
- نامنظم شدن ضربان قلب
- خونریزی هنگام دفع مدفوع
- تغییر رنگ ادرار
نکته:
از میان تمام این موارد، عادت کردن به ملین‌ها بسیار خطرناک است زیرا سیستم گوارش شما فقط هنگامی که ملین در معده باشد، شروع به کار می‌کند و مصرف مایعات و فیبر کمکی به دفع بهتر مدفوع نخواهد کرد. همچنین بعد از مدتی ملین مورد نظر کارایی و اثربخشی خود را از دست داده و شما مجبور می‌شوید از ملین قوی‌تری استفاده کنید که طبیعتا عوارض جانبی بیشتری دارد.
نکته مهم این است داروهای ملین گیاهی نیز چنین اثری دارند و در برخی موارد حتی ممکن است عوارض بیشتری داشته باشند و روی عملکرد دیگر بخش‌هیا بدن نیز تاثیر بگذارند.
تفاوت ملین و مسهل
داروهای ملین به نرم شدن مدفوع و آسان شدن دفع کمک می‌کنند و موجب انقباضات روده بزرگ می‌شوند اما داروهای مسهل اثر درمانی قوی‌تری دارند و تمام روده بزرگ و کوچک را پاکسازی می‌کنند و سرعت عمل و اثرگذاری بیشتری نسبت به داروهای ملین دارند.
برخی داروهای گیاهی‌ای که جهت درمان یبوست استفاده می‌شود، با توجه به میزان دور مصرفی، ملین یا مسهل هستند. به عنوان مثال ۲ عدد قرص سیلاکس، ملین و ۳ عدد از آن، مسهل خواهد بود.
جراحی
یکی از آخرین درمان‌های یبوست مزمن، جراحی مقعد و پاکسازی روده بزرگ است. زیرا عدم درمان یبوست موجب خونریزی، کم‌خونی و بیماری‌هایی مانند بواسیر یا سرطان روده بزرگ می‌شود. اگر مبتلا به یبوست ملایم و ابتدایی هستید، حتما رژیم غذایی پرفیبر داشته باشید و هر روز ورزش کنید تا بیماری پیشرفته نکند.
درمان یبوست با کمک طب سنتی
درست است که داروهای گیاهی کم‌ضررترین داروهای جهان هستند اما با وجود این، اگر به خواص آنها توجه نکنید یا در مصرف‌شان زیاده‌روی کنید، قطعا دچار بیماری‌های دیگری خواهید شد و بخش‌های دیگر بدن آسیب خواهد دید.
به همین دلیل قبل از مصرف گیاهان دارویی و دمنوش‌ها، به فواید و عوارض آنها دقت کنید و قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید. به عنوان مثال مصرف بیش از اندازه و خودسرانه سنا، موجب اسهال واز دست رفتن آب بدن می‌شود و ممکن است با برخی داروها مانند داروهای دیابت یا سرطان تداخل داشته باشد.
مواد غذایی گیاهی
کم‌ضررترین مواد غذایی-درمانی گیاهی، شامل موارد زیر هستند که می‌توانید با خیال آسوده میل کنید مگر اینکه منع غذایی داشته باشید:
- خاکشیر
- تخم شربتی
- تخم بالنگو
- روغن زیتون
- اسفرزه
- دانه چیا
- بذر کتان
- آب هویج
- آب سیب
- انواع هلو و قیسی
- برگ انجیر
- روغن کرچک
- آلو بخارا
- کیوی
- هندوانه
- جو دوسر
- کاهو
- گلابی
- مرکبات
- انواع توت
- انگور
- گوجه
- کلم بروکلی
- اسفناج
- زیتون
- نان سبوس‌دار
- لوبیا سفید و قرمز
- نارگیل
- آووکادو
- گردو
- بادام
نکته:
خاکشیر، تخم شربتی و اسفرزه را با آب ولرم مصرف کنید. زیرا با آب سرد، نتیجه معکوس دارند. در ادامه به بررسی چند نمونه از این مواد غذایی ملین در درمان خانگی می‌پردازیم.
داروهای گیاهی موجود در داورخانه‌ها برای درمان یبوست
اغلب داروهای گیاهی‌ای که برای درمان یبوست در داروخانه‌ها موجود است، ترکیبات و عملکرد مشابهی دارند اما میزان دوز آنها متفاوت است و برخی از آنها از ترکیب چند نوع گیاه ملین ساخته شده‌اند؛ مانند سنا، رازیانه، گل‌سرخ، گیاه اسفرزه و…
این ترکیبات با فعال کردن باکتری‌های مفید روده‌ها و نرم کردن مدفوع، به دفع راحت‌تر کمک می‌کنند و مانع بواسیر می‌شوند. این داروهای گیاهی فرآوری‌شده را بهتر است زیر نظر پزشک استفاده کنید چون میزان اثرگذاری متفاوتی دارند:
- سیلاکس
- پسیلینیوم
- پودر رولاکس
- پودر ماء‌الجبن
- شربت سناگل
- کپسول لاکسافول
- قرص سنالاکس
- کپسول فیتولاکس
- روغن کرچک
- روغن پارافین خوراکی
- قرص کاستورکس
دمنوش‌ها
قبل از مصرف به طبع دمنوش‌ها دقت و اگر از داروهای دیگری استفاده می‌کنید حتما قبل از مصرف دمنوش‌ها با پزشک خود مشورت کنید:
سنا
عوارض سنا:
- تنبلی روده‌ها
- اسهال و کم‌آبی
- تهوع و استفراغ
- نفخ
گل محمدی
عوارض گل محمدی:
- اسهال
- حساسیت
- سنگ کلیه
- افزایش بیش از اندازه جذب آهن
نعناع
عوارض نعناع:
- افزایش فشار خون
- تحریک معده
- حالت تهوع و استفراغ
- افزایش رفلاکس معده
ریشه زنجبیل
عوارض زنجبیل:
- سوزش معده
- خونریزی
- اسهال
- سقط جنین
- نفخ
- کاهش بیش از اندازه قند خون
- حساسیت پوستی
ریشه شیرین بیان
عوارض شیرین بیان:
- افزایش سطح کورتیزول
- افزایش فشار خون
- افزایش ضربان قلب
بابونه
عوارض بابونه:
- کاهش فشار خون
- ایجاد حساسیت
- خواب‌آور
- رقیق‌کننده خون
جعفری
عوارض جعفری:
- حساسیت پوستی
- سقط جنین
- محرک اعصاب
- کاهش ترشح شیر در مادران
گل ختمی یا مارشمالو
عوارض گل‌حتمی:
- حساسیت
- افزایش ادرار
- کاهش آب بدن
پوست گیاه کاسکارا ساگاردا
عوارض گیاه کاسکاراساگاردا:
- گرفتگی شکم
- کاهش الکترولیت‌های بدن
- وابستگی
چای سیاه یا سبز
عوارض چای:
- کاهش جذب آهن
- افزایش استرس
- سنگ کلیه
- اختلال در عملکرد کبد
گیاه قاصدک
عوارض گیاه قاصدک:
- کاهش قند خون
- حساسیت پوستی
درمان یبوست با ورزش
همان‌طور که گفتیم عدم تحرک، می‌تواند منجر به یبوست شود. انجام حرکات نرمشی و ورزشی مناسب می‌تواند به انقباضات روده‌ها کمک کند تا عمل دفع به راحتی انجام شود. بهتر است برای درمان یبوست از دو روش نرمش و ورزش استفاده کنید. به عنوان مثال یوگا بهترین ورزش کششی برای کاهش استرس و کمک به عضلات شکمی است. همچنین پیاده‌روی سریع و ورزش‌های پرتحرک مانند بسکتبال و والیبال در گنار یک رژیم غذایی پرفیبر، بسیار مفید و موثر خواهد بود.
روش‌های درمان یبوست مزمن
- ورزش
- رژیم غذایی حاوی فیبر
- مصرف آب
- داروهای گیاهی
و در صورت عدم درمان از طریق موارد بالا، باید از این دو روش درمانی استفاده کرد:
- داروهای شیمیایی
- جراحی
زمان مصرف ملین‌ها
برای اثربخشی بهتر ملین‌ها بهتر است با معده خالی و قبل از خواب مصرف شوند. همچنین اگر داروی دیگری استفاده می‌کنید، با فاصله داروی ملین را میل کنید.
درمان یبوست در نوزادان
اگر نوزاد شما دچار یبوست شود، با انجام چند روش ملایم و سبک می‌توان به دفع راحت‌تر نوزاد کمک کرد مانند قرار دادن نوزاد در وان آب گرم، ماساژ شکم نوزاد، حرکات نرمشی و کششی پاهای او و عدم استفاده از شیرخشک که نسبت به شیر مادر هضم دیرتری دارد.
درمان یبوست در کودکان
برای درمان یبوست کودک ابتدا در خانه برنامه غذایی و حرکتی او را تغییر دهید. به عنوان مثال میوه یا آب‌میوه‌های ملین بیستری به برنامه غذایی او اضافه کنید. مانند آب هویج، سیب، انجیر، برگه زردآلو و قیسی. همچنین بازی‌هایی طراحی کنید که کودکتان، بیشتر زمان خود را مقابل تلویزیون ننشیند و به بازی و جست‌و‌خیز مشغول شود.
پزشک کودک شما ممکن است برای کمک به درمان یبوست به کودکتان یک تنقیه یا ملین بدهید. بیشتر ملین‌ها داروهایی هستند که بدون نسخه تجویز می‌شوند تا زمانی که حرکات روده کودک شما طبیعی شود، از طریق دهان مصرف می‌شوند. پزشک کودک شما ممکن است پس از اینکه کودک شما عادات غذا خوردن و اجابت مزاج بهتری داشت، قطع مصرف ملین را توصیه کند. شما نباید به کودک ملین بدهید مگر اینکه پزشک به او گفته باشد.
درمان یبوست در دوران بارداری
بسیاری از خانم‌ها در دوران بارداری، حتی پس از میزان افزایش فیبر و مایعات در برنامه غذایی خود، یبوست را تجربه می‌کنند. مهم‌ترین نکته این است که آیا درمان بی‌خطری برای یبوست بارداری وجود دارد که به جنین آسیبی وارد نشود؟ اگرچه درمان توصیه شده مقدم، برای یبوست شامل افزایش فیبر، مایعات و ورزش است، اما گاهی اوقات این درمان‌ها بی‌اثر هستند.
بنابراین، ملین‌ها مانند عوامل حجیم‌ساز، ملین‌های روان‌کننده، نرم‌کننده‌های مدفوع، ملین‌های اسمزی و ملین‌های محرک ممکن است در نظر گرفته شوند. اگرچه تعداد کمی از انواع مختلف ملین‌ها از نظر ایمنی در بارداری ارزیابی شده‌اند، اما حداقل جذب سیستمیک را دارند. بنابراین، انتظار نمی‌رود که آنها با افزایش خطر ناهنجاری‌های مادرزادی همراه باشند. با این حال، توصیه می‌شود برای جلوگیری از کم‌آبی یا عدم تعادل الکترولیت در زنان باردار، از ملین‌های اسمزی و محرک فقط در کوتاه مدت یا گاهی اوقات استفاده شود.
درمان یبوست در سالمندان
یبوست یکی از مشکلات رایج در افراد سالمند است. اگرچه یبوست جزو پیامدهای فیزیولوژیکی پیری طبیعی نیست، با این حال به دلیل کاهش تحرک و سایر شرایط پزشکی افراد مسن، ممکن است به افزایش شیوع یبوست در آنها کمک کند. یبوست عملکردی زمانی تشخیص داده می‌شود که هیچ علت ثانویه‌ای مانند یک وضعیت پزشکی یا عوارض دارویی شناسایی نشود.
درمان تجربی ممکن است در ابتدا برای بیماران مبتلا به یبوست عملکردی آزمایش شود. مدیریت یبوست مزمن شامل یادداشت روزانه مدفوع برای ثبت ماهیت حرکات روده، مشاوره در مورد تمرین روده، افزایش مصرف مایعات و فیبر غذایی و افزایش فعالیت بدنی است.
انواع مسهل های بدون نسخه و نسخه ای برای درمان یبوست وجود دارد. فیبر و ملین ها دفعات مدفوع را افزایش می دهند و علائم یبوست را بهبود می بخشند. اگر یبوست نسبت به درمان دارویی مقاوم باشد، ممکن است ارزیابی تشخیصی بیشتر برای ارزیابی زمان انتقال کولون و اختلال عملکرد آنورکتال ضروری باشد. ممکن است روش های درمانی جایگزین مانند بیوفیدبک و جراحی برای این بیماران در نظر گرفته شود.
درمان یبوست در بیماران
بسیاری از بیماری‌ها به دلیل ایجاد اختلال در سبک غذایی، بستری شدن وعدم تحرک بیمار، عملکرد دستگاه گوارش بیمار و عوارض مصرف داروها موجب یبوست می‌شوند. در هر بیماری باید دقت شود داروهای ملینی که برای بیماران تجویز می‌شود با تداخل دارویی همراه نباشد. به ویژه کسانی که دارای بیماری‌های خاص هستند یا سکته قلبی را گذرانده‌اند، حتما باید زیر نظر پزشک خود داروهای ضد یبوست مصرف کنند.
دلایل ابتلا به یبوست چیست؟
استرس
استرس باعث ایجاد علائم جسمانی می شود. بسیاری از پاسخ های فیزیولوژیکی روده به استرس توسط محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال انجام می شود. با این حال، شواهد زیادی مبنی بر انتشار فاکتور آزادکننده کورتیکوتروفین (CRF) ناشی از استرس وجود دارد که باعث اختلال عملکرد روده از طریق مسیرهای متعدد، یا از طریق محور HPA، سیستم‌های عصبی خودمختار، یا مستقیماً روی خود روده می‌شود. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد در زمان استرس میزان باکتری‌های مفید معده کاهش پیدا می‌کند.
عدم نوشیدن آب کافی
اگر به میزان کافی آب و مایعات مفید مانند آب‌میوه‌های طبیعی را مصرف نکنید طی مدت زمان کوتاهی دچار یبوست خواهید شد. حتی اگر بیشتر روزهای هفته را نمی‌توانید آب‌میوه مصرف کنید، حتما میزان مصرف آب را افزایش دهید به ویژه در فصل تابستان که میزان تعرق و از دست رفتن آب بدن بیشتر است.
عدم استفاده کافی از سبزیجات و میوه‌جات
رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و میوه ها می تواند فشار خون را کاهش دهد، خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی را کاهش دهد، از برخی انواع سرطان ها پیشگیری کند، خطر ابتلا به مشکلات چشمی و گوارشی را کاهش دهد و تأثیر مثبتی بر قند خون داشته باشد که می تواند به حفظ اشتها کمک کند.
بررسی. خوردن سبزیجات و میوه های غیر نشاسته ای مانند سیب، گلابی و سبزیجات برگ سبز حتی ممکن است باعث کاهش وزن شود. عدم استفاده کافی از سبزیجات و میوه‌جات عملکرد دستگاه گوارش و عمل دفع را به دلیل خشکی فضای معده و روده با مشکل رو‌به‌رو می‌کند.
عدم تحرک
امروزه به دلیل اینترنتی شدن بیشتر کارها و مدت زمان طولانی پشت میز نشستن در محیط‌های کاری، میزان تحرک بیشتر افراد جامعه کم‌تر از گذشته شده است. به همین نسبت میزان ابتلا به بیماری‌های گوارشی و چاقی نیز افزایش یافته است. به همین دلیل باید یک برنامه منظم ورزشی را در برنامه روزانه کاری خود قرار دهید یا هر روز پیاده‌روی کنید.
مصرف غذاهای یبوست‌آور
برخی مواد غذایی حتی مواد غذایی طبیعی مانند برخی میوه‌ها اگر به طور مداوم استفاده شوند موجب خشکی فضای دستگاه گوارش خواهند شد مانند نان و برنج، موز، غذاهای کافئین‌دار، الکل، مواد غذایی دارای نگه‌دارنده، غذاهای سرخ‌شده، آرد سفید، چای و مصرف بیش از اندزاه لبنیات.
ابتلا بیماری‌های معده و روده
اگر دستگاه گوارش به دلیل بیماری‌هایی مانند سرطان، معده، روده کوچک و بزرگ، نفخ و رفلاکس معده دچار مشکل باشد، طبیعتا هضم غذاها و عمل دفع با مشکل رو‌به رو خواهد شد. در این زمان پزشک معالج داروهای مناسبی را برای بیمار تجویز می‌کند که موجب کارایی بهتر سیستم گوارشی بدن در زمان بیماری می‌شوند.
بارداری
در زمان بارداری به ویژه در ماه‌های پایانی، به دلیل کم شدن حجم فضای معده و روده، تغییرات هورمونی و کم تحرک شدن مادر، ابتلا به یبوست افزایش می‌یابد. پزشک متخصص زنان با ارائه رژیم غذایی و ورزش‌های مناسب این دوران، به مادر کمک می‌کند.
بیماری‌های خاص
سرطان، پارکینسون، ام اس، دیابت، سکته قلبی، پولیپ روده و بسیاری از بیماری‌هایی که بخش‌های مهم یا زیادی از بدن را دربرمی‌گیرند و داروهایی با قدرت درمانی بالا برای مقابله با آنها استفاده می‌شود، در کارکرد دستگاه گوارش اختلال ایجاد می‌کنند.
بیماری‌های تیروئید
غده تیروئید با ترشح هورمون در عملکرد بیشتر بخش‌های بدن تاثیر می‌گذارد. اگر عملکرد غده تیروئید دچار مشکل شود و میزان هورمون‌هایی که ترشح می‌کند از حالت تعادل خارج شود، انقباضات روده بزرگ و کوچک کم می‌شود و مدفوع آهسته‌تر حرکت می‌کند. این امر موجب سفت شدن مدفوع و یبوست می‌شود.
عوارض جانبی برخی داروها
اغلب داروها روی دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارند و عمومی‌ترین عارضه جانبی آنها یبوست، اسهال، حساسیت پوستی و تهوع است. به عنوان مثال در مصرف ضداسهال‌ها نباید زیاده‌روی کنید چون موجب خشک شدن روده‌ها می‌شوند.
مصرف فست‌فود
غذاهای آماده و پرنمک وروغن صرفا موجب چاقی و کبد چرب نمی‌شوند. یکی دیگر از شایع‌ترین نتایج مصرف این نوع موادغذایی، یبوست است زیرا فیبر بسیار کمی دارند یا اصلا فیبر ندارند.
مصرف بیش از اندازه لبنیات
لبنیات به ویژه شیر غذایی مفید اما بسیار سنگین است به همین دلیل استفاده بیش از اندازه آن عملکرد معده و روده را کاهش داده و موجب یبوست می‌شود.
مصرف مواد مخدر
بسیاری از مواد مخدر مانند تریاک و مشتقاتش عوارض متعددی دارند از جمله تخریب بافت معده و ایجاد یبوست. مواد مخدر صنعتی نیز تاثیرات مخرب بسیار بالاتری نسبت به مواد مخدر سنتی دارند.
استفاده بیش از اندازه داروهای ملین
مصرف این نوع داروها شاید در ابتدا به کارایی روده‌ها برای دفع بهتر کمک کنند اما به مرور دستگاه گوارش به آنها عادت کرده و اثر درمانی‌شان کمرنگ می‌شود. به همین دلیل بیماران مبتلا به یبوست، باید رژیم غذایی خود را تغییر دهند و کم‌تر وابسته به دارو باشند.
دوره قاعدگی و یائسگی
در این دوران به دلیل تغییرات هورمونی و کاهش سطح استروژن و پروژسترون، اغلب خانم‌ها دچار یبوست می‌شوند که با یک برنامه غذایی پرفیبر و مصرف مایعات کافی، به راحتی قابل درمان است.
عمل جراحی
اغلب بیمارانی که یک جراحی را پشت سر می‌گذارند و باید مدت زمان طولانی روی تخت بیمارستان بخوابند، از یبوست و مشکلات گوارشی رنج می‌برند. پزشک معالج با تجویز داروهای ملین مناسب این مشکل را برطرف می‌کند.
وراثت
شاید برای شما عجیب باشد که بدانید یبوست ممکن است از طریق وراثت به کسی منتقل شود. البته کسانی هم هستند که از طریق وراثت دچار این بیماری نمی‌شوند اما یک برنامه غذایی نادرست را از والدین خود به ارث می‌برند و به فرزندان خود نیز منتقل می‌کنند. به عنوان مثال خوردن بیش از اندازه فست‌فود و غذاهای سرخ‌کردنی و پرنمک می‌تواند از مادر به فرزندانش منتقل شود.
