فوبیا را بهتر بشناسید

فوبیا چیست؟

فوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که باعث می شود فرد دچار ترس شدید وغیر منطقی از یک موقعیت ، موجود زنده ، مکان یا شی شود.
معمولا هنگامی که فردی به هراس یا فوبیا مبتلا میشود ، زندگی خود را بشکلی برنامه ریزی میکند تا از آنچه خطرناک می داند و از آن هراس دارد جلوگیری کند. تهدید خیالی مهم تر از هر تهدید واقعی ناشی از رعب و وحشت است و فوبیا نوعی اختلالات روانی قابل تشخیص است.

 با مجله تغذیه ماورای سلامت  این مبحث را عمیق تر خواهید آموخت.

فرد در مواجهه با منبع هراس خود دچار پریشانی شدید میشود. این می تواند از عملکرد طبیعی فرد جلوگیری کند و گاهی منجر به حملات عصبی شدید می شود.

انواع فوبیا

اصطلاح «فوبیا» اغلب برای اشاره به ترس از یک محرک خاص استفاده می شود. با این حال ، سه نوع فوبیا وجود دارد که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) شناخته شده است. این شامل:

فوبیای خاص

این نوع فوبیا یک ترس شدید و غیر منطقی از یک عامل خاص است. مانند ترس از گربه، ترس از مار و …

ترس از اجتماع یا اضطراب اجتماعی

این یک ترس عمیق از تحقیر عمومی و تفکیک یا قضاوت توسط دیگران در یک موقعیت اجتماعی است. حضور در اجتماعات بزرگ برای شخصی که اضطراب اجتماعی دارد ترسناک است و با کم رویی متفاوت است.

آگورافوبیا

ترس از موقعیت هایی است که اگر فرد در آن دچار وحشت شدیدی شود، فرار از آن دشوار خواهد شد مثلاً در آسانسور یا وسایل حمل و نقل عمومی در بیرون از خانه. این نوع فوبیا معمولاً به عنوان ترس از فضای باز درک نمی شود اما می تواند در محدود بودن در یک فضای کوچک مانند آسانسور یا وسایل حمل و نقل عمومی نیز کاربرد داشته باشد. همچنین در افراد مبتلا به آگورافوبیا احتمال ابتلا به اختلال وحشت نیز افزایش میابد.

فوبیای خاص به عنوان فوبیای ساده شناخته می شود زیرا می تواند به یک علت قابل شناسایی مرتبط باشد که در زندگی روزمره فرد زیاد رخ ندهد مانند ترس از مار ها. بنابراین به احتمال زیاد این نوع ترس ها زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار نمی دهند.

اضطراب اجتماعی و آگورافوبیا به عنوان فوبیای پیچیده شناخته می شوند، زیرا عوامل محرک آنها به راحتی شناخته نمی شوند. همچنین جلوگیری از عوامل تحریک کننده برای فرد دشوار تر است زیرا نمیتواند در مکان های عمومی یا فضا های بسته حضور داشته باشد.

فوبیا هنگامی تشخیص داده می شود که فرد شروع به سازماندهی زندگی خود کند و از علت ترس خود جلوگیری کند. افرادی که دچار فوبیا هستند ، نیاز مفرطی دارند که از هر چیزی که اضطراب آنها را برانگیزد اجتناب کنند.

علائم فوبیا 

فرد دارای فوبیا علائم زیر را تجربه خواهد کرد:
احساس اضطراب غیرقابل کنترل هنگام قرار گرفتن در معرض منبع ترس
احساسی که باید به هر قیمت از منبع آن ترس جلوگیری شود
در هنگام قرار گرفتن در معرض عامل ترس قادر به عملکرد صحیح نیست
ترس غیر منطقی ، نامعقول و اغراق آمیز همراه با ناتوانی در کنترل احساسات

وقتی فرد در معرض عامل فوبیای خود قرار گیرد ، احتمالاً احساس وحشت و اضطراب شدیدی را تجربه خواهد کرد. اثرات جسمی این احساسات می تواند شامل موارد زیر باشد:

تعریق
تنفس غیر طبیعی
ضربان قلب بالا
لرزیدن
گرگرفتگی یا لرز
احساس خفگی
درد قفسه سینه یا تنگی
دلشوره داشتن
سوزن و سوزن
دهان خشک
گیجی و گمراهی
حالت تهوع
سرگیجه
سردرد

احساس اضطراب می تواند صرفاً با فکر کردن در مورد عامل فوبیا ایجاد شود. در كودكان كوچكتر ، والدین ممكن است مشاهده كنند كه آنها گریه می كنند یا سعی می كنند پشت پاهای والدین یا شیئی پنهان شوند. آنها همچنین ممکن است برای نشان دادن ناراحتی خود ، عصبانی شوند.

فوبیای پیچیده

فوبیا پیچیده بسیار بیشتر از فوبیا خاص می تواند بر سلامت فرد تأثیر بگذارد.
به عنوان مثال ، کسانی که آگورافوبیا را تجربه می کنند ممکن است تعدادی از فوبیا های دیگر را نیز داشته باشند که به هم متصل شده اند. این فوبیا ها می تواند شامل مونوفوبیا یا ترس از تنها ماندن و کلاستروفوبیا یا ترس از احساس گرفتار شدن در فضاهای بسته باشد.
در موارد شدید ، فرد مبتلا به آگورافوبیا به ندرت خانه خود را ترک می کند.

انواع فوبیا

شایع ترین فوبیا ها در جهان عبارتند از:

• كلاستروفوبیا: ترس از قرار گرفتن در فضاهای محدود و بسته

• ایروفوبیا: ترس از پرواز

• Arachnophobia: ترس از عنکبوت

• فوبیا رانندگی: ترس از رانندگی با ماشین

• Emetophobia: ترس از استفراغ

• اریتروفوبیا: ترس از خجالت کشیدن

• هیپوکندریا: ترس از بیمار شدن

• Zoophobia: ترس از حیوانات

• آکوافوبیا: ترس از آب

• اکروفوبیا: ترس از ارتفاع

• فوبیای خون ، آسیب و تزریق (BII): ترس از صدمات مربوط به خون

• اسکالافوبیا: ترس از پله برقی

• فوبیا تونل: ترس از تونل

اینها فقط تعدادی از فوبیا های خاص هستند. این به این معنی است که افراد تقریباً از هر چیزی می توانند هراس داشته باشند. همچنین ، با تغییر جامعه و سبک زندگی، نوع فوبیا ها نیز تغییر میکند. به عنوان مثال ، nomophobia (نوموفوبیا) ترس از دسترسی نداشتن به موبایل یا کامپیوتر است.

علل ایجاد فوبیا

شروع فوبیا پس از 30 سالگی غیرمعمول است و بیشتر آن در دوران کودکی ، دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می شود.

فوبیا می توانند ناشی از یک تجربه استرس زا ، یک اتفاق ترسناک یا مبتلا بودن والدین یا یکی از اعضای خانواده به فوبیا است.

فوبیا خاص

معمولاً قبل از سن 4 تا 8 سالگی ایجاد می شوند. در بعضی موارد ، ممکن است نتیجه یک تجربه ناخوشایند باشد.
فوبیایی که از دوران کودکی شروع می شود نیز می تواند با مشاهده ترس یکی از اعضای خانواده ایجاد شود. به عنوان مثال کودکی که مادرش مبتلا به آراکونوفوبیا است ، بسیار بیشتر از افراد دیگر احتمال دارد که همان فوبیا را تجربه کند.

فوبیا پیچیده

برای تأیید دقیقا دلیل ابتلای فرد به آگورافوبیا یا اضطراب اجتماعی ، تحقیقات بیشتری لازم است. محققان در حال حاضر معتقدند که فوبیا پیچیده ناشی از ترکیبی از تجربیات زندگی، واکنش های شیمیایی مغز و ژنتیک است.

عملکرد مغز در هنگام روبرو شدن با عامل فوبیا

برخی از مناطق مغز حوادث ناگوار و مرگبار را ذخیره و به یاد می آورند. اگر بعد ها در زندگی، فرد با اتفاق مشابهی روبرو شود، آن نواحی از مغز حافظه استرس زا را بازیابی می کنند و باعث می شود که بدن واکنش یکسانی را تجربه کند.
در فوبیا ، مناطقی از مغز که با ترس و استرس کنار می آیند، رویداد های ترسناک را به طور نامناسب بازیابی می کنند. محققان دریافته اند که فوبیا اغلب با آمیگدالا که در پشت غده هیپوفیز مغز قرار دارد مرتبط هستند. آمیگدالا می تواند باعث ترشح هورمون های “جنگ یا گریز” شود. این هورمون ها بدن و ذهن را در وضعیتی کاملاً هوشیار و تحت فشار قرار می دهد.

درمان فوبیا

فوبیا قابل درمان است و افرادی که به آن مبتلا هستند معمولا از اختلال خود آگاه هستند و همین امر تا حد زیادی به تشخیص فوبیا کمک می کند.
صحبت با روانشناس یا روانپزشک اولین قدم مفید در درمان فوبیایی است که قبلاً شناسایی شده است. همچنین بسیاری از افراد مبتلا به فوبیا خاص به دنبال درمان نخواهند رفت زیرا این ترس اغلب قابل کنترل است.
اجتناب از برخی عوامل محرک فوبیا ممکن نیست و در این موارد ، صحبت با یک متخصص بهداشت روان می تواند اولین قدم برای بهبودی باشد.
بیشتر فوبیا ها با درمان مناسب قابل درمان هستند. در واقع درمان واحدی وجود  ندارد تا برای هر فرد مبتلا به فوبیا مفید باشد و درمان باید متناسب با فرد باشد تا بتواند کارساز و موثر باشد.
روانپزشک یا روانشناس ممکن است رفتار درمانی ، داروها یا ترکیبی از هر دو را برای درمان فوبیا به فرد توصیه کند. هدف از درمان این است که علائم ترس و اضطراب را کاهش داده و به افراد کمک کند تا واکنش های خود را نسبت به موضوع فوبیا کنترل کنند.

داروهای موثر در درمان فوبیا

داروهای زیر برای درمان فوبیا موثر هستند:

مسدود کننده های بتا

این نوع داروها می توانند به کاهش علائم جسمی اضطراب که می توانند همراه با هراس باشند ، کمک کنند. عوارض جانبی در برخی موارد شامل ناراحتی معده ، خستگی ، بی خوابی و سردی انگشتان است.

داروهای ضد افسردگی

مهارکننده های جذب مجدد سروتونین (SSRI) معمولاً برای افراد مبتلا به فوبیا تجویز می شود. این نوع دارو ها بر سطح سروتونین در مغز تأثیر می گذارند و می تواند باعث بهبود خلق و خو شود.
دارو های ضد افسردگی ممکن است در ابتدا باعث بروز حالت تهوع ، مشکلات خواب و سردرد شوند.

اگر دارو های ضد افسردگی موثر نباشند ، پزشک یک مهار کننده مونوآمین اکسیداز (MAOI) را برای فوبیا اجتماعی تجویز میکند. افرادی که از دارو MAOI  استفاده میکنند ممکن است مجبور باشند از انواع خاصی از غذا اجتناب کنند. عوارض جانبی ممکن است در ابتدا شامل سرگیجه ، ناراحتی معده ، بی قراری ، سردرد و بی خوابی باشد.

مصرف داروی ضد افسردگی (TCA) مانند کلومیپرامین یا آنافرانیل نیز به علائم فوبیا کمک می کند. عوارض جانبی اولیه می تواند شامل خواب آلودگی ، تاری دید ، یبوست ، مشکلات ادرار ، ضربان قلب نامنظم ، خشکی دهان و لرزش باشد.

درمان فوبیا با نسخه های طب سنتی

شربت مفرح ابریشمی

تونیک مفرح ابریشمی با ترکیبی از گیاهان دارویی از جمله ابریشم، زعفران، مصطکی، ساذج هندی، میخک، دارچین و .. به درمان افسردگی، تقویت حافظه و تسکین فشار های عصبی ناشی از فوبیا و استرس و اضطراب کمک میکند. این شربت کاملا گیاهی بوده و عوارض جانبی دارو های شیمیایی را در بر ندارد. شربت مفرح ابریشمی را میتوانید از فروشگاه آنلاین ماورای سلامت تهیه کنید.

قرص والی فلور

قرص والی فلور فرآورده ای کاملا گیاهی میباشد که از ترکیب گل ساعتی و گیاه سنبل الطیب تهیه شده است. این دارو گیاهی توسط پزشکان طب سنتی برای درمان انواع بیماری های عصبی و افسردگی، فوبیا، استرس و اضطراب و تقویت مغز و اعصاب تجویز میشود. قرص والی فلور را میتوانید از فروشگاه آنلاین ماورای سلامت تهیه کنید.

قطره لاویگل 

قطره لاویگل یکی از فرآورده های طبیعی طب سنتی میباشد که با ترکیبی از عصاره گیاهان سنبل الطیب و اسطوخودوس به تقویت مغز و اعصاب، تسکین فوبیا، درمان افسردگی، استرس و اضطراب و همچنین بهبود کیفیت خواب کمک میکند. قطره لاویگل هیچ گونه عوارض جانبی در پی ندارد و در فرد نیز احساس وابستگی دارویی ایجاد نمیکند. قطره لاویگل را میتوانید از فروشگاه آنلاین ماورای سلامت تهیه کنید.

دارو های آرامبخش و درمان فوبیا

بنزودیازپین ها نمونه ای از دارو های آرامبخش است که معمولا برای فوبیا تجویز میشوند و به کاهش اضطراب کمک میکنند. افرادی که سابقه اعتیاد به الکل دارند نباید از این نوع داروهای مسکن استفاده کنند.

رفتاردرمانی و درمان فوبیا

حساسیت زدایی یا مواجهه درمانی

این روش درمانی می تواند به افراد مبتلا به فوبیا کمک کند تا پاسخ خود را به منبع ترس تغییر دهند و به تدریج در معرض علت فوبیا خود قرار می گیرند. به عنوان مثال ، برای درمان یک فرد مبتلا به فوبیا پرواز با هواپیما ، ممکن است مراحل زیر انجام شود:

ابتدا فرد به پرواز فکر می کند.
درمانگر به او اجازه می دهد تا تصاویر هواپیماها را مشاهده کند.
فرد به فرودگاه خواهد رفت.
آنها با نشستن در یک کابین هواپیمای شبیه سازی شده برای پرواز تمرین میکنند.
سرانجام آنها سوار هواپیما می شوند.

رفتار درمانی شناختی (CBT)

پزشک ، درمانگر یا مشاور به فرد مبتلا به فوبیا کمک می کند تا روش های مختلف درک و واکنش به منبع فوبیای خود را بیاموزد. این می تواند کنار آمدن با فوبیا و ترس را برای او آسان تر کند. از همه مهمتر، رفتار درمانی شناختی می تواند به شخصی که دچار هراس می شود ، آموزش دهد تا احساسات و افکار خود را کنترل کند.

نتیجه گیری 

فوبیا می تواند منبع پریشانی واقعی و مداوم برای فرد باشد. با این حال ، فوبیا ها در بیشتر موارد قابل درمان هستند و اغلب اوقات منشأ ترس قابل اجتناب است.